فشار خون پایین یا در اصطلاح پزشکی هیپوتانسیون (Hypotension) یکی از مشکلات رایج قلبی و عروقی است. در این مقاله قصد داریم فشار خون پایین را بررسی کنیم.
در این مقاله می‌خوانید
فشار خون پایین چیست؟
اندازه‌گیری فشار خون به صورت دو عدد بیان می‌شود. عدد اول و عدد بیشتر، فشار سیستولیک (systolic) نامیده می‌شود. فشار سیستولیک یا فشار بالا، اندازه فشار در رگ‌ها و شریان‌ها هنگام ضربان قلب و پُرشدن‌شان از خون را نشان می‌دهد. عدد دوم و عدد کمتر، فشار دیاستولیک (diastolic) یا فشار پایین، انداز فشار خون پایین در شریان‌ها را هنگامی‌که قلب بین ضربان‌ها در حال استراحت است را نشان می‌دهد. فشار خون مطلوب کمتر از ۱۲۰ روی ۸۰ (۱۲ سیستولیک و ۸۰ دیاستولیک) باید باشد. در افراد سالم، فشار خون پایین بدن هیچ علامتی است و معمولا به خودی خودی جای نگرانی نیست. اما فشار خون پایین می‌تواند نشانه‌ای یک مشکل اساسی دیگر به ویژه در افراد مسن باشد و حتی ممکن است باعث جریان ناکافی خون در قلب، مغز و سایر اندام‌های حیاتی شود.
نکته بعدی اینکه کاهش ناگهانی فشار خون خطرناک است. در واقع با کاهش ناگهانی فشار خون ممکن است خون به اندازه کافی به مغز وارد نشود و مشکات جدی به سلامت وارد شود. کاهش ناگهانی فشار خون به صورت سرگیجه یا سبکی سر احساس می‌شود.
چه چیزی باعث کاهش فشار خون می‌شود؟
علت فشار خون پایین به طور دقیق مشخص نیست، اما می‌توان با عوامل زیر همبستگی داشته باشد:
- بارداری
- مشکلات هورمونی مانند کم‌کاری تیروئید (hypothyroidism)، دیابت، یا قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
- برخی از داروها مانند داروهای فشار خون بالا، افسردگی یا بیماری پارکینسون
- نارسایی قلبی
- آریتمی قلبی (ضربان غیرطبیعی قلب)
- گشاد شدن یا گشاد شدن رگ‌های خونی
- گرمازدگی
- بیماری کبد
چه چیزی باعث افت ناگهانی فشار خون می‌شود؟
همانطوری‌که گفته شد، افت ناگهانی فشار خون خیلی خطرناک است و مشکلات جدی ایجاد کند. علل افت فشار خون ناگهانی عبارتند از:
- از دست دادن خون در اثر خونریزی
- کاهش دمای بدن پایین
- افزایش دمای بدن بالا
- بیماری عضله قلب که باعث نارسایی قلبی می‌شود
- سپتیسمی (Septicemia) یا عفونت شدید خونی
- کم‌آبی شدید بدن ناشی از استفراغ، اسهال یا تب
- واکنش به دارو یا الکل
- یک واکنش آلرژیک شدید به نام آنافیلاکسی (anaphylaxis) که باعث ضربان قلب نامنظم می‌شود.
بیماری افت فشار خون وضعیتی
بیماری افت فشار خون وضعیتی (Postural hypotension) یکی دیگر از علل فشار خون پایین است. زمانی که شما می‌ایستید، خون بر اثر جاذبه زمین به سمت پاها کشیده می‌شود و این امر سبب کاهش فشار خون می‌شود. در این حالت عکس العمل‌های غیر ارادی مانند افزایش ضربان قلب برای پمپاژ بیشتر خون، به منظور متعادل ساختن این تغییر صورت می‌گیرد. رگ های خونی نیز منقبض شده و مانع از کشیده شدن خون به سمت پاها می‌شوند.
داروهای بسیاری می‌توانند بر عکس العمل های طبیعی بدن اثر بگذارند و موجب فشار خون وضعیتی شوند. افزایش سن نیز به مرور، موجب ضعف این عکس العمل ها می‌شود، از این رو فشار خون وضیتی، در سنین بالا بیشتر رایج است.
بر اساس تحقیقات منتشر شده، حدود ۲۰ درصد از افراد بالای ۶۵ سال دچار فشار خون وضعیتی هستند. افرادی که دچار این اختلال هستند، در هنگام ایستادن ممکن است دچار سرگیجه شوند. البته این وضعیت بسیار خفیف بوده و تنها به مدت چند دقیقه طول می‌کشد. همچنین برخی افراد نیز ممکن است دچار حالت غش و بی هوشی شوند.
عوارض برخی از داروها منجر به افت فشار خون وضعیتی می‌شود. این داروها را می‌توان به دو دسته عمده تقسیم کرد:
- داروهایی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند، مانند دیورتیک‌ها، مسدودکننده‌های بتا، مسدودکننده‌های کانال کلسیم و مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین
- داروهایی که افت فشار خون را به عنوان یک عارضه جانبی دارند، از جمله نیترات‌ها، داروهای اختلال نعوظ، داروهای بیماری پارکینسون، داروهای ضد روان‌پریشی، داروهای اعصاب، داروهای ضداضطراب، آرام بخش و خواب آور و ضدافسردگی.
علل شایع افت فشار خون وضعیتی طبیعی عبارتند از:
کم آبی و از دست دادن الکترولیت، که ممکن است ناشی از اسهال، استفراغ، از دست دادن بیش از حد خون در طول قاعدگی یا سایر شرایط باشد.
کاهش تنظیم فشار خون مرتبط با سن، که ممکن است با برخی شرایط سلامتی یا داروها بدتر شود.
برخی بیماری‌ها نیز می‌توانند باعث افت فشار خون وضعیتی شوند. این بیماری‌ها عبارتند از:
- اختلالات سیستم عصبی مرکزی، مانند سندرم شای (Scheie syndrome)
- مشکلات عصبی، مانند نوروپاتی محیطی یا نوروپاتی اتونومیک
- اختلالات قلبی عروقی
- اعتیاد به الکل
