مفاصل از مهمترین بخش‌های بدن است. بدون مفصل ما دیگر قادر به راه رفتن و انجام ساده‌ترین فعالیت‌های‌مان نخواهیم بود. در صورتی‌که مفصل‌های شروع به درد کنند، فرد احساس ناخوشایند و ناراحت‌کننده زیادی را تجریه خواهد کرد. درد مفاصل که در پزشکی به اسم آرترالژی (arthralgia) شناخته می‌شود، گاهی ممکن است حتی توانایی انجام ساده‌ترین فعالیت‌های روزانه را مختل کند. در این مقاله قصد داریم ریشه درد مفاصل و راه‌های درمان آن را بررسی کنیم.

مفصل چیست؟

پیش از هرچیز ابتدا ببینم مفصل چیست؟ مفصل در واقع به نقطه‌ای گفته می‌شود که در آن استخوان‌ها با یکدیگر تماس پیدا می‌کنند. بنابراین سیستم اسکلتی بدن به مفاصل وابستگی زیادی دارد. اکثر مفاصل متحرک هستند و به بدن توانایی انجام انواع حرکت‌ها را می‌دهند. اگر مفصل نداشتیم عملا هیچ‌کدام از فعالیت‌های عادی خودمان را نمی‌توانستیم انجام دهیم. در بدن سه نوع مفصل وجود دارد: فیبری، غضروفی و سینوویال.

مفاصل فیبری معمولاً غیرمتحرک هستند. مفاصل اتصال استخوان‌های جمجمه با هم، مفاصل بین دندان‌ها و حفره‌های فک و مفاصل بین استخوان‌های ساق پا از این دسته هستند.

مفاصل غضروفی اتصال غضروف دو استخوان را به برعهده دارند. این مفاصل تا حدی متحرک هستند. مفصل بین استخوان شرمگاهی راست و چپ از نوع مفاصل غضرونی هستند.

مفاصل سینوویال (Synovial) مفاصلی هستند که به اندام‌ها اجازه می‌دهند آزادانه حرکت کنند. این مفاصل یک حفره در خود دارند که حاوی مایع سینوویال است. این مایع به استخوان‌هایی که مفصل را متصل می‌کنند اجازه می‌دهد به راحتی در اطراف حرکت کنند. برخی از نمونه‌های مفاصل سینوویال عبارتند از زانو، آرنج، لگن و شانه.

دلایل درد مفاصل

دلایل و شرایطی که باعث می‌شوند، افراد مبتلا به درد مفصل شوند خیلی متفاوت است. البته اگر فردی در مفاصل مختلف احساس درد داشته باشد در این صورت گفته می‌شود به «پلی آرترالژی» مبتلا شده است. معمولاً درد مفاصل نتیجه آسیب، عفونت، بیماری یا التهاب است.

در ادامه به برخی از این علل و عوامل اشاره خواهیم کرد:

صدمه

آسیب یکی از علل شایع درد مفاصل است. البته آسیب و صدمات دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد مثلا آسیب در اثر استفاده بیش از حد مفاصل یا در اثر ضربه‌ای که باعث شکستگی، رگ‌به‌رگ شدن یا کشیدگی می‌شود، می‌تواند به مرور یا به یک باره منجر به درد مفاصل شود. یکی از شایع‌ترین مثال‌ها، آسیب به رباط صلیبی قدامی است. ورزشکاران برخی رشته‌ها نظیر بسکتبالیست‌ها، فوتبالیست‌ها، والیبالیست‌ها و… بیشتر در خطر این آسیب هستند.

عفونت ویروسی

برخی از عفونت‌های ویروسی ممکن است منجر به درد مفاصل شوند. به عنوان مثال، ویروس هپاتیت C (HCV) می‌تواند عوارضی ایجاد کند که منجر به درد مفاصل می‌شود. به طور کلی بیماران مبتلا به ویرویس هپاتیت C معمولا به بیماری‌های روماتیسمی هم مبتلا می‌شوند. و البته درد مفاصل از مهمترین عوارض بیماری‌های روماتیسمی است.

بیماری‌ها

علائم برخی از بیماری می‌تواند درد مفاصل باشد. مثلا لوپوس یک بیماری خودایمنی مزمن است و از علائم شایع آن می‌توان به درد عضلات و مفاصل اشاره کرد. در واقع، بیش از نیمی از مبتلایان به لوپوس با درد مفاصل به بیماری خود پی می‌برند و اولین نشانه ابتلا به بیماری‌شان است.

لوپوس نوعی بیماری خودایمنی است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن بیش‌فعال می‌شود و به بافت‌های سالم و طبیعی از جمله مفاصل حمله می‌کند.

آرتروز

التهاب مفصل (یا آرتریت Arthritis) و درد مفاصل (یا آرترالژی arthralgia) بسیار شبیه به هم هستند اما تفاوت‌های کلیدی هم دارند. هر دو عارضه درد مفاصل را توصیف می‌کنند. اما فرد به درد مفاصل (آرترالژی) بدون التهاب در مفصل که مشخصه التهاب مفصل (آرتریت) است مبتلا می‌شود. تقریباً نیمی از بزرگسالان مبتلا به التهاب مفاصل هستند.

بیش از ۱۰۰ گونه مختلف الهتاب مفصل (آرتریت) شناخته شده. از جمله این انواع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استئوآرتریت
• آرتریت روماتوئید
• نقرس
• آرتریت سپتیک

افراد به دلایل متفاوت به هر کدام از این انواع التهاب‌ها مبتلا می‌شود. در ادامه برخی از این دلایل را بررسی می‌کنیم:

استئوآرتریت به از دست دادن غضروف در مفاصل گفته می‌شود. کلسیفیکاسیون (Calcification) به جمع‌شدن کلسیم در بافت‌ها گفته می‌شود. کلسیفیکاسیون غضروفِ اطراف مفاصل در نهایت منجر به نازک شدن غضروف و التهاب مفصل می‌شود. افراد سالمند بیشتر به استئوآرتریت مبتلا می‌شوند.

آرتریت روماتوئید یک پاسخ خود ایمنی به یک محرک است. بدن سعی می‌کند با چیزی که فکر می‌کند مهاجم است مبارزه کند اما در عوض غضروف و استخوان‌های مفاصل را تخریب می‌کند.

نقرس به دلیل متبلورشدن اسید اوریک در بدن به وجود می‌آید. در نقرس اسید اوریک وارد فضاهای مفصلی شده و باعث التهاب می‌شود.

در بیشتر موارد، آرتریت سپتیک ناشی از عفونت باکتریایی است. باکتری‌ها وارد مایع سینوویال مفاصل می‌شوند و در نهایت غضروف را تخریب می‌کند و منجر به آرتریت می شود.

علائم

علائم دیگری که معمولاً با درد مفاصل همراه است عبارتند از:

• حساسیت مفاصل
• سفتی مفصل
• تورم مفصل
• محدودیت حرکت مفصل
• ضعف در مفصل یا ناپایدار شدن مفصل
• خستگی

 

• درمان کمکی آرتریت روماتوئید
• برطرف کردن درد مفاصل و کمر
• برطرف کردن دردهای عضلانی و اسکلتی ناشی از سو مزاج سرد