بی‌خوابی اختلالی بسیار رایج است که به طور گسترده میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا تحت تاثیر قرار داده است. فرد مبتلا به بی‌خوابی در دو مرحله ابتدایی یعنی همان به خواب رفتن و مرحله اصلی یعنی خوابیدن درگیر این اختلال است. براساس توصیه‌های پزشکی، هر فرد بالغ در شبانه‌روز به حدود ۷ تا ۹ ساعت خواب نیاز دارد، ولی بسیاری از افراد بنابر دلایلی نمی‌توانند، کمتر از این مدت خواب را دارد. براساس پژوهش‌های انجام‌شده، در ایالات‌متحده آمریکا حدود ۲۵ درصد افراد هر ساله در دوره‌های زمانی مختلف بی خوابی را تجربه می‌کنند. البته مشکل حدود ۷۵ درصد افراد طولانی مدت نیست و بعد از طی مدت زمانی بهبود می‌آیند. بی خوابی کوتاه مدت می‌تواند منجر به خستگی و عدم تمرکز در طول روز و کلی مشکل دیگر شود. حتی در دراز مدت، بی خوابی می‌تواند حال بیماری‌های جدی‌تری هم باشد. در این مقاله به چیستی بی خوابی و همچنین علل و عوامل و راه‌های تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.
در این مقاله می‌خوانید
بی‌خوابی
همانطوری‌که گفته شد، فرد مبتلا به بی خوابی ممکن است در به خواب رفتن و همچنین در خوابیدن دچار مشکل است. برخی از افراد نمی‌تواند شب‌ها به موقع بخواند و تا دیر وقت بیدار هستند. برخی هم خیلی زود از خواب بیدار می‌شوند و دیگر نمی‌تواند بخوابند.
این اختلال ممکن است منجر به موارد زیر شود:
- خواب آلودگی و بی‌حالی در طول روز
- احساس عمومی ناخوشی روحی و جسمی
- تغییرات خلقی، تحریک پذیری و اضطراب
بعلاوه، بی خوابی ممکن است در ایجاد بیماری‌های مزمن هم نقش داشته باشد. از جمله این بیماری‌ها عبارتند از:
- چاقی
- دیابت
- بیماری قلب و عروقی
- افسردگی
بی خوابی همچنین می‌تواند عملکرد‌های شناختی فرد را در مدرسه، دانشگاه و کار تضعیف کند.
علل بی خوابی
بی خوابی ناشی از عوامل فیزیولوژی و روانی است. اغلب، عامل این عارضه علت یک مشکل موقت است، مانند استرس کوتاه مدت. اما در برخی موارد دیگر، بی خوابی از یک بیماری زمینه‌ای ناشی می‌شود.
علل شایع عبارتند از:
- پرواززدگی (یا جت لگ Jet lag)، تغییر شیفت در محل کار، یا مقابله با هر تغییر دیگری در ساعت داخلی بدن می‌تواند به بی خوابی منجر شود.
- اتاق خیلی گرم یا خیلی سرد و همچنین پر سر و صدا
- تخت خواب یا جای خواب ناراحت‌کننده
- مراقبت از کودک، بیمار یا سالمند به خصوص زمانی‌که به رسیدگی شبانه نیاز داشته باشد.
- فعالیت‌بدنی کم
- دیدن خواب‌های بد
- برخی مواد مخدر صنعتی مانند کوکائین یا اکستازی
در برخی افراد استرس یا مشکلات سلامت روانی عامل و ریشه بی خوابی است. این افراد در صورت ابتلا به موارد زیر بی خوابی تشدید می‌شود
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال دو قطبی
- اسکیزوفرنی
برخی دیگر از شرایط سلامتی که می‌توانند به اختلالات خواب منجر شوند عبارتند از:
- تیروئید پرکار
- آپنه خواب
- سندرم پاهای بی‌قرار
- بیماری ریفلاکس گوارشی
- بیماری مزمن انسدادی ریه
- درد مزمن
اغلب، علائم یک مشکل دیگر سلامتی یا تغییر طبیعی باعث ایجاد مشکل در خواب می‌شود. برای مثال، در دوران یائسگی، تغییرات هورمونی می‌تواند منجر به تعریق شبانه شود که می‌تواند خواب را مختل کند.
در افراد مبتلا به آلزایمر، تغییرات در مغز الگوهای خواب را مختل می‌کند یا تغییر می‌دهد.
همچنین برخی از افراد دارای یک اختلال ژنتیکی نادر به نام بی خوابی خانوادگی هستند. این اختلال می‌تواند به مشکلات بی خوابی منجر شود و گاهی حتی زندگی را تهدید کند.
رابطه تکنولوژی با مشکلات بی‌خوابی
منبع معتبر تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از دستگاه‌های دارای صفحه نمایش قبل از خواب می‌تواند باعث از دست‌دادن خواب شود.
این دستگاه‌ها همچنین می‌توانند به الگوهای خواب در بزرگسالان آسیب بزنند. گفته می‌شود کار کردن با موبایل، تبلت، لپ‌تاب و… پس از خاموش‌کردن چراغ آسیب‌زا ست و مشکلات بی‌خوابی منجر می‌شود.
داروها
براساس پژوهش‌های انجام شده، داروهای زیر می‌توانند باعث بی‌خوابی شوند:
- کورتیکواستروئیدها
- استاتین‌ها
- مسدود کننده‌های بتا
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین یا SSRI، داروهای ضدافسردگی
- مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین یا ACE
- مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II یا ARBs
- مهارکننده های کولین استراز
- آگونیست های H1 غیر آرام‌بخش
- ترکیبی از گلوکزامین و کندرویتین
علائم بی‌خوابی
بی‌خوابی می‌تواند منجر به مشکلات دیگری هم شود. مثلا:
- خستگی یا خواب آلودگی در طول روز
- تحریک‌پذیری، افسردگی یا اضطراب
- علائم گوارشی
- انگیزه یا انرژی کم
- تمرکز و تمرکز ضعیف
- نگرانی یا اضطراب در مورد خواب
- استفاده از دارو یا الکل برای به خواب رفتن
- مشکل در معاشرت، کار یا مطالعه
- به گفته کارشناسان، کمبود خواب یک عامل کلیدی در تصادفات وسایل نقلیه موتوری است.
درمان‌ها
بهترین رویکرد می‌تواند به علت زمینه‌ای و نوع بی‌خوابی بستگی داشته باشد، اما برخی از گزینه‌ها عبارتند از:
- مشاوره پزشکی
- درمان شناختی رفتاری
- داروهای تجویزی
- داروهای خواب بدون نسخه، که برخی از آنها برای خرید آنلاین در دسترس هستند
