پسوریازیس (که در طب سنتی ایران به بیماری صدف یا صدفک نامیده می‌شود) یک اختلال پوستی است که باعث می‌شود سلول‌های پوست تا ۱۰ برابر سریعتر از حد طبیعی تکثیر شوند. همین موضوع باعث می‌شود تا روی قسمت‌های از پوست تکه‌های قرمز ناهموار پوشیده‌شده با فلس‌های سفید تشکیل شود. این قسمت‌های قرمرز با فلس‌های سفید می توانند در هر جایی از بدن رشد کنند، هر چند بیشتر روی پوست سر، آرنج، زانو و کمر دیده می‌شوند. پسوریازیس یک بیماری واگیردار نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. اما چون نقش ژنتیک در ابتلا به این بیماری اثر گذار است، ممکن است در افراد یک خانواده کاملا شایع باشد.

پسوریازیس معمولا در اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شود. در اکثر مبتلایان فقط چند ناحیه از بدن‌شان درگیر آن می‌شود. هرچند در موارد شدید، ممکن است لکه‌های قرمز و فلس‌دار در قسمت زیادی از بدن دیده شوند. و نکته بعدی این‌که این لکه‌‌های می‌تواند در طول زمان التیام یابد و بعد از مدتی دوباره ظاهر شوند. در ادامه بیشتر با این بیماری پوستی آشنا خواهیم شد.

پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث تجمع سریع سلول‌های پوست می‌شود. این تجمع سلولی باعث ایجاد پوسته‌پوسته‌شدن (فلس‌های سفید) روی سطح پوست می‌شود.

و اینکه التهاب و قرمزی اطراف فلس نسبتاً شایع است. این پوسته‌پوسته‌ها معمولی نقره‌ای مایل به سفید هستند و به صورت لکه‌های ضخیم و قرمز ایجاد می‌شوند. گاهی اوقات، پیش می‌آید، این تکه‌ها ترک می‌خورند و خونریزی می‌کنند.

همانطوری‌که در مقدمه اشاره شد، پسوریازیس نتیجه تسریع فرآیند تولید پوست است. به طور معمول، سلول‌های پوست در عمق پوست رشد می‌کنند و به آرامی به سطح می‌آیند. و در نهایت به مرور پیر می‌شوند و از بدن جدا می‌شود.

ولی در افراد مبتلا به پسوریازیس، این فرآیند تولید ممکن است تنها در چند روز رخ دهد. به همین دلیل، سلول‌های پوست زمانی برای ریزش ندارند. این تولید بیش از حد سریع منجر به تجمع سلول‌های پوستی می‌شود.

فلس‌ها معمولاً روی مفاصل، مانند آرنج و زانو ایجاد می‌شوند. از جمله شایع‌ترین ناحیه‌های بدن که درگیر این بیماری پوستی می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دست‌ها
• پا
• گردن
• پوست سر
• صورت

و دهان، ناخن‌ها و اطراف ناحیه اندام تناسلی کمتر درگیر این بیماری می‌شوند.

معمولاً بیماری پسوریازیس با چند عارضه و بیماری دیگر همراه است، از جمله این موارد عبارتند از:

• دیابت نوع ۲
• بیماری التهابی روده
• بیماری قلبی
• آرتریت پسوریاتیک
• اضطراب
• افسردگی

انواع مختلف پسوریازیس

پزشکان بیماری پسوریازیس را در پنج گروه تقسیم‌بندی کرده‌اند. در ادامه با این پنج دسته آشنا می‌شویم.

پسوریازیس پلاکی

پسوریازیس پلاکی شایع‌ترین نوع است. آکادمی پوست آمریکا تخمین می‌زند که حدود ۸۰ درصد از مبتلایان در واقع درگیر پسوریازیس پلاکی هستند. این نوع پسوریازیس باعث ایجاد لکه‌های قرمز و ملتهب در نواحی مختلف پوست می‌شوند. و البته این لکه‌ها بیشتر به شکل فلس‌ها یا پلاک‌های نقره‌-سفید رنگ هستند. محل تشکیل این پلاک‌ها هم بیشتر در آرنج، زانو و پوست سر دیده می‌شوند.

پسوریازیس خالدار

پسوریازیس خالدار در بین کودکان شایع است. این نوع پسوریازیس باعث ایجاد لکه‌های صورتی کوچک می‌شود. این لکه‌های صورتی کوچک در روی بازو، پاها و نیم‌تنه ظاهر می‌شود. مثل نوع پسوزیازیس پلاکی در پسوزیازیس خالدار هم پلاک به ندرت ضخیم و برجسته هستند.

پسوریازیس پوسچولار

پسوریازیس پوسچولار (Pustular) یکی دیگر از انواع شایع در بزرگسالان است. از نشانه‌های این نوع می‌توان به ایجاد تاول‌های سفید و پر از چرک و نواحی وسیعی از پوست قرمز و ملتهب اشاره کرد. پسوریازیس پوسچولار معمولاً در نواحی محدودی از بدن و معمولا در دست‌ها یا پاها ظاهر می‌شود هرچند می‌تواند گسترده هم باشد.

 پسوریازیس معکوس

پسوریازیس معکوس باعث ایجاد نواحی روشن از پوست قرمز، براق و ملتهب می‌شود. لکه‌های پسوریازیس معکوس زیر بغل یا سینه، در کشاله ران یا اطراف چین‌های پوستی در اندام تناسلی ایجاد می‌شود.

پسوریازیس اریترودرمیک

پسوریازیس اریترودرمیک Erythrodermic)) نوع شدید و بسیار نادر پسوریازیس است. این فرم اغلب بخش‌های وسیعی از بدن را به یکباره می‌پوشاند. پوست تقریباً مثل آفتاب سوخته به نظر می‌رسد. فلس‌هایی که ایجاد می‌شوند اغلب در بخش‌های زیادی از بدن ظاهر می‌روند. گاهی حتی فرد مبتلا به این نوع پسوریازیس تب کند یا بسیار بیمار شود. این نوع می‌تواند تهدید‌کننده زندگی باشد، بنابراین افراد باید فورا به پزشک مراجعه کنند.

چه چیزی باعث پسوریازیس می‌شود؟

پزشکان هنوز دلیل مشخص و قطعی برای ابتلا به پسوریازیس پیدا نکرده‌اند. با این حال، به لطف چندین دهه پژوهش، دو عامل اصلی را برای ابتلا به پسوریازیس نسبت داده‌اند: ژنتیک و نقص سیستم‌ایمنی.

عامل ژنتیک

 اگر یکی از اعضای خانواده به این بیماری پوستی مبتلا است، خطر ابتلا به پسوریازیس در شما هم زیادتر می‌شود. با این حال، درصد افرادی که پسوریازیس دارند و استعداد ژنتیکی دارند کم است. طبق گفته بنیاد ملی پسوریازیس آمریکا تقریباً ۲ تا ۳ درصد از افراد دارای این ژن به این بیماری مبتلا می‌شوند.

نقص سیستم ایمنی

پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی است. در بیماری خودایمنی، سیستم ایمنی بدن به بافت‌ها و سلول‌های سالم حمله می‌کند. در مورد پسوریازیس، گلبول‌های سفید خون یا به طور دقیق‌تر سلول‌های T به اشتباه به سلول‌های پوست حمله می‌کنند.

در یک بدن معمولی و سالم، گلبول‌های سفید خون برای حمله و نابودی باکتری‌های مهاجم و مبارزه با عفونت‌ها فعالیت می‌کنند. ولی در پسوریازیس، حمله‌های اشتباه باعث می‌شوند تا فرآیند تولید سلول‌های پوست بیش از حد پیش برود. در نتیجه افزایش سرعت تولید سلول‌های پوست باعث می‌شود که سلول‌های جدید پوست خیلی سریع رشد کنند و به سطح پوست هل داده شوند. در سطح پوست هست که سلول‌ها روی هم انباشته می‌شوند.

پوست‌های انباشته شده، همان پوسته‌پوسته‌ها و فلس‌های بیماری پسوریازیس هستند. در ضمن حمله گلبول‌های سفید به پوست باعث التهاب و در نتیجه لکه‌های قرمز رنگ در سطح پوست می‌شوند.

عوامل تحریک‌کننده بیماری

برخی عوامل تحریک‌کننده خارجی باعث تشدید در بیماری پسوزیازیس می‌شوند. این عوامل تحریک‌کننده برای همه افراد یکسان نیستند. همچنین ممکن در زمان‌ها و موقعیت‌ها خاص هم اثر متفاوتی داشته باشند.

شایع‌ترین عوامل تحریک‌کننده خارجی پسوریازیس عبارتند از:

استرس

استرس زیاد غیرمعمول و به یکباره ممکن است باعث شعله‌ور شدن بیماری شود. اگر یاد بگیرید که استرس خود را کاهش داده و مدیریت کنید، می‌توانید تا حد خیلی زیادی جلوی شلعه‌ور شدن بیماری را بگیرید.

الکل

مصرف زیاد الکل می‌تواند باعث تشدید پسوریازیس شود. اگر بیش از حد از الکل استفاده می‌کنید، باید انتظار عواقب آن را بکشید. کاهش یا ترک مصرف الکل به طور کلی به سلامت پوست کمک می‌کند.

آسیب‌دیدگی

تصادف، بریدگی یا خراش ممکن است باعث شعله‌ور شدن این بیماری شود. البته برخی واکسن‌ها و آفتاب‌سوختگی را می‌توان در رده آسیب‌دیدگی به پوست و عامل تحریک‌کننده و تشدیدکننده به حساب آورد.

داروها

برخی از داروها محرک پسوریازیس محسوب می‌شوند. این داروها عبارتند از:

• داروی لیتیوم
• داروهای ضد مالاریا
• داروی فشار خون بالا

عفونت

وقتی بدن دچار عفونت می‌شوند، سیستم ایمنی بدن و گلبول‌های سفید در نهایت آمادگی قرار می‌گیرند. در این صورت حمله سیستم ایمنی بدن به پوست علاوه بر عوامل عفونت تشدید می‌شوند. گلودرد استرپتوکوکی یک محرک رایج عفونی است.

درمان

پسوریازیس درمان قطعی ندارد. هدف از درمان‌ها تنها کاهش التهاب و پوسته‌‌پوسته‌ها، کند کردن رشد سلول‌های پوست و حذف پلاک‌ها است.

درمان های موضعی

کرم‌ها و پمادهایی که مستقیماً روی پوست استفاده می شوند می‌‌توانند برای کاهش نشانه‌های پسوریازیس خفیف تا متوسط مفید باشند.

درمان‌های موضعی پسوریازیس عبارتند از:

• کورتیکواستروئیدهای موضعی
• رتینوئیدهای موضعی
• آنترالین
• آنالوگ های ویتامین D
• اسید سالیسیلیک (آسپرین)
• کرم‌های مرطوب کننده

درمان انواع اگزما

برای دریافت اطلاعات بیشتر روی لینک کلیک کنید