هپاتیت C یک بیماری التهاب کبدی است که به واسطه ویروس هپاتیت HCV(C) ایجاد می‌شود. این بیماری ممکن است در صورت عدم درمان، به عوارض جدی تری مانند سیروز و سرطان کبد منجر شود. در این مقاله با تاکید بر مطالعات who، نگاشته شده است میخواهیم به بیان نکات مهمی درباره علائم، عوارض و درمان هپاتیت C بپردازیم.
در این مقاله می‌خوانید
علائم هپاتیت C
بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت C در مراحل ابتدایی بیماری هیچ علامت و نشانه‌ای ندارند و به عنوان “بیماری بیصدا” شناخته می‌شوند. با گذر زمان و تشدید بیماری، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
۱- خستگی و ضعف عمومی
طبق مطالعات mayoclinic، خستگی و ضعف عمومی از علائمی است که در بسیاری از موارد هپاتیت C مشاهده می‌شود. این علائم ممکن است در مراحل ابتدایی بیماری و حتی در طول بیماری مزمن بروز کنند. همچنین، خستگی و ضعف ممکن است به صورت مزمن در افرادی که با ویروس HCV عفونت دارند، حضور داشته باشد.
وجود این علائم ممکن است ناشی از عوامل زیر باشد:
- التهاب کبد
ویروس هپاتیت C باعث التهاب کبد می‌شود که می‌تواند به نفوذ و تخریب سلول‌های کبدی منجر شود. این فرایند التهابی در بدن انرژی بسیار زیادی مصرف می‌کند و ممکن است باعث خستگی و ضعف عمومی شود.
- نقص عملکرد کبد
کبد نقش مهمی در تولید انرژی و تمامی فرآیندهای بیولوژیکی بدن ایفا می‌کند. در صورتی که کبد به طور کامل عملکرد بهینه خود را انجام ندهد، انرژی کافی تولید نمی‌شود و این امر موجب خستگی و ضعف عمومی می‌شود.
- عوارض جانبی داروها
برای درمان هپاتیت C، ممکن است از داروهای ضد ویروسی مانند اینترفرون و ریباویرین استفاده شود. بعضی از افراد ممکن است به دلیل عوارض جانبی این داروها احساس خستگی و ضعف عمومی کنند. در صورتی که شما یا شخصی در اطرافتان از خستگی و ضعف عمومی رنج می‌برید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا علت آن مورد بررسی قرار گیرد و در صورت لزوم، درمان مناسب انجام شود.
۲- تب و عرق شبانه
تب و عرق شبانه از علائمی است که در برخی از افراد مبتلا به هپاتیت C دیده می‌شود. این علائم ممکن است در مراحل ابتدایی عفونت و حتی در طول بیماری مزمن هپاتیت C ظاهر شوند. اما لازم به ذکر است که تمام افراد مبتلا به هپاتیت C این علائم را تجربه نمی‌کنند و برخی افراد ممکن است بدون علائم خاصی از بیماری رنج ببرند.
دلیل بروز تب و عرق شبانه در هپاتیت C همچنان موضوع تحقیقات است و دقیقاً چگونگی آن مشخص نیست. اما فرضیه‌های زیر مطرح شده‌اند:
- پاسخ التهابی
هپاتیت C باعث التهاب کبد می‌شود و در پاسخ به این التهاب، سیستم ایمنی بدن فعال می‌شود و عوارض التهابی را کنترل می‌کند. در این فرایند، ممکن است سیستم ایمنی بدن ترشحات شیمیایی مانند سایتوکین‌ها را افزایش دهد که منجر به تغییرات در دما و عرق شبانه می‌شود.
- تأثیر مستقیم ویروس
ویروس هپاتیت C ممکن است تأثیر مستقیمی بر روی سیستم عصبی داشته باشد و موجب تغییرات در محرک‌های حرارتی بدن شود. این تأثیر مستقیم می‌تواند به دلیل تأثیر بر روی هورمون‌ها و عملکرد سیستم عصبی مرکزی باشد.
۳- کاهش اشتها
کاهش اشتها یکی دیگر از علائم هپاتیت C است که در برخی از افراد مشاهده می‌شود. این علامت می‌تواند در مراحل ابتدایی بیماری یا در طول بیماری مزمن هپاتیت C رخ دهد. کاهش اشتها ممکن است ناشی از عوامل زیر باشد:
- التهاب کبد
ویروس هپاتیت C باعث التهاب کبد می‌شود و ممکن است باعث تخریب سلول‌های کبدی و آسیب به بافت کبد شود. این فرایند التهابی می‌تواند منجر به کاهش اشتها شود.
- ترشح زیاد سایتوکین‌ها
در پاسخ به التهاب کبد، سیستم ایمنی بدن سایتوکین‌ها را ترشح می‌کند. این ترشح زیاد سایتوکین‌ها می‌تواند به دستگاه گوارش تأثیر بگذارد و منجر به کاهش اشتها شود.
- مشکلات هاضمه
هپاتیت C می‌تواند تأثیری بر روی عملکرد دستگاه گوارش داشته باشد. ممکن است باعث تخریب سلول‌های کبدی شده و ترشح صفرا را تحت تأثیر قرار دهد که منجر به مشکلات هاضمه و کاهش اشتها می‌شود.
- عوارض داروها
برای درمان هپاتیت C، ممکن است از داروهای ضد ویروسی مثل اینترفرون و ریباویرین استفاده شود. بعضی از افراد ممکن است به دلیل عوارض جانبی این داروها کاهش اشتها را تجربه کنند.
۴- تغییرات در رنگ ادرار و مدفوع
تغییرات در رنگ و ادرار مدفوع نیز از علائم هپاتیت C می‌باشد. در برخی از موارد، افراد مبتلا به هپاتیت C ممکن است تغییرات زیر را در رنگ ادرار و مدفوع تجربه کنند:
- رنگ تیره ادرار
ادرار تیره تر از حالت معمول می‌تواند نشانه وجود مشکل در کبد باشد. در هپاتیت C، این تغییر رنگ ادرار ممکن است به دلیل تخریب سلول‌های کبدی و افزایش سطح بیلیروبین در خون رخ دهد.
- رنگ روشن مدفوع
مدفوع در هپاتیت C معمولاً رنگ روشن‌تری نسبت به عادت‌های معمول شخص می‌باشد. این ممکن است به دلیل کاهش جریان صفرا و افزایش چربی در مدفوع باشد. اما می‌تواند بر اساس شدت بیماری و عوارض دیگر نیز متفاوت باشد.
۵- درد مفصل و عضلانی
درد مفصل و عضلانی یکی از علائمی است که در برخی از افراد مبتلا به هپاتیت C مشاهده می‌شود. این علائم ممکن است در مراحل ابتدایی بیماری و یا در طول بیماری مزمن هپاتیت C رخ دهد. علت دقیق این درد در هپاتیت C هنوز مشخص نیست، اما فرضیات زیر مطرح شده‌اند:
- عوارض التهابی
هپاتیت C باعث التهاب کبد می‌شود که ممکن است به سایر بخش‌های بدن نیز گسترش یابد و عوارض التهابی در مفاصل و عضلات ایجاد کند. این عوارض می‌توانند منجر به درد و التهاب در مفاصل و عضلات شوند.
- مشکلات ایمنی
ویروس هپاتیت C می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد. در برخی از افراد، سیستم ایمنی بدن به خود بافت‌ها و مفاصل حمله کند و التهاب و درد مفاصل را ایجاد کند. این مشکل شناخته شده به نام آرتریت اختصاصی هپاتیتی معروف می باشد.
- عوارض داروها
برای درمان هپاتیت C، ممکن است از داروهای ضد ویروسی مثل اینترفرون و ریباویرین استفاده شود. بعضی از افراد ممکن است به دلیل عوارض جانبی این داروها درد مفصل و عضلانی را تجربه کنند.
۶- تورم شکم
تورم شکم یکی از علائمی است که در برخی از افراد مبتلا به هپاتیت C مشاهده می‌شود. این علامت ممکن است در مراحل ابتدایی بیماری و یا در طول بیماری مزمن هپاتیت C ظاهر شود. تورم شکم در هپاتیت C ممکن است به دلیل عوامل زیر رخ دهد:
- سیروز کبدی
در بیمارانی که هپاتیت C درمان صحیح نشده است، ممکن است سیروز کبدی تشکیل شود. سیروز کبدی به تخریب و آسیب دائمی بافت کبد و تشکیل صفراوی در کبد منجر می‌شود. این امر موجب انبساط و تورم شکم می‌شود.
- مشکلات در گردش خون
هپاتیت C می‌تواند به خونرسانی کبد آسیب برساند و باعث مشکلاتی در گردش خون در ناحیه شکمی شود. این مشکلات ممکن است منجر به انبساط عروق و تجمع مایع در ناحیه شکمی شود.
- تجمع مایع در شکم
سیروز کبدی می‌تواند منجر به تجمع مایع در ناحیه شکمی شود، که به عبارتی به آن آسیت معروف است. این مایع ممکن است باعث تورم و انبساط شکم شود.
عوارض هپاتیت C
همان طور که در مطالعات cdc، به آن اشاره شده است بدون درمان، هپاتیت C ممکن است عوارض جدی را به دنبال داشته باشد. برخی از عوارض ممکن شامل موارد زیر می شود:
۱- سیروز کبدی
آسیب دائمی به بافت کبد که به تدریج توانایی کبد برای عملکرد صحیح را کاهش می‌دهد.
۲- سرطان کبد
افراد مبتلا به هپاتیت C در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان کبد قرار دارند.
۳- کبد چرب
افزایش چربی در کبد که ممکن است به التهاب و آسیب کبد منجر شود.
درمان هپاتیت C
درمان هپاتیت C بستگی به چندین عامل دارد، از جمله نوع ویروس HCV، وضعیت کلی بیمار، وضعیت کبد و نتایج آزمایش‌های تشخیصی. استفاده از داروهای ضد ویروسی مانند اینترفرون و ریباویرین در گذشته رایج بود. اما در حال حاضر، داروهای ضد ویروسی مستقیم (DAA) به عنوان اولین خط درمان بیشتر استفاده می‌شوند. این داروها با تأثیر مستقیم بر روی ویروس HCV، بهبودی بالا و کاهش بار ویروسی را فراهم می‌کنند.
پس از درمان هپاتیت C، ممکن است نیاز به مراقبت‌های پسا درمانی مانند مانیتورینگ نظمی آزمایش‌های خونی، ارزیابی زمانی اثربخشی درمان و تست هپاتیت C مجدد باشد. این مراقبت‌ها برای رصد و کنترل بهتر بیماری و پیگیری نتایج درمان است.
هدف اصلی درمان هپاتیت C شامل موارد زیر است:
۱- کاهش بار ویروسی
هدف اصلی درمان هپاتیت C کاهش بار ویروسی در بدن است. با کاهش بار ویروسی، امکان شیوع ویروس به سلول‌های کبدی جدید کاهش می‌یابد و پیشرفت بیماری را متوقف می‌کند.
۲- بهبود عملکرد کبد
در بیمارانی که التهاب کبدی را در خود نشان می‌دهند، درمان هپاتیت C می‌تواند منجر به بهبود عملکرد کبد نیز شود. بهبود تنظیم عملکرد کبد رابطه مستقیم با میزان انزیم های کبد دارد.
۳- جلوگیری از آسیب کبد
هدف اصلی درمان هپاتیت C جلوگیری از آسیب کبد و پیشگیری از توسعه سیروز کبدی است. سیروز کبدی منجر به آسیب دائمی به کبد می‌شود و ممکن است بیمار احتیاج به پیوند کبد نیز داشته باشد.
منابع:
- World Health Organization. (2021). Hepatitis C. Retrieved from [https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-c]
- Mayo Clinic. (2021). Hepatitis C. Retrieved from [https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hepatitis-c/symptoms-causes/syc-20354278]
- Centers for Disease Control and Prevention. (2021). Hepatitis C Questions and Answers for the Public. Retrieved from [https://www.cdc.gov/hepatitis/hcv/cfaq.htm]
