هپاتیت B یک بیماری التهابی مزمن کبد است که به وسیله ویروس هپاتیت (HBV) ایجاد می‌شود. این بیماری یکی از بیماری‌های واگیردار پراکنده در جهان است و بر طبق مطالعات who، می‌تواند منجر به عوارض جدی کبدی شود. در این مقاله میخواهیم علائم، عوارض و روش‌های درمان هپاتیت B را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم.
در این مقاله میخوانید
علائم هپاتیت B
هپاتیت B در بسیاری از موارد در مراحل اولیه خود علائم خاصی ندارد و به صورت بی‌علامت می باشد اما با ادامه این بیماری طبق مطالعات mayoclinic، علائم زیر می‌توانند ظاهر شوند:
۱- خستگی و ضعف عمومی
خستگی و ضعف بیش از حد و کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره می‌تواند علامتی از هپاتیت B باشد. این علائم ممکن است با تجمع آسیب در بافت کبد و افزایش بار ویروسی در بدن مرتبط باشد.
۲- تب
افزایش دمای بدن به شکل موقت و تب خفیف تا متوسط می‌تواند در افراد مبتلا به هپاتیت B مشاهده شود. این تب ممکن است به صورت متناوب یا مداوم باشد و با علایم دیگری همراه باشد.
۳- درد شکم
درد شکم در ناحیه میانی و سمت راست شکم نشانه هپاتیت B می‌باشد. ممکن است درد شکم به صورت تیز و یا مزمن بوده و با تغییرات در عملکرد کبد مرتبط باشد.
۴- رنگ ادرار
رنگ ادرار در افراد مبتلا به هپاتیت B می‌تواند تیره و قهوه‌ای شود. این امر به دلیل افزایش سطح بیلیروبین در خون و ورود آن به ادرار است.
۵- رنگ پوست و چشم
هپاتیت B می‌تواند منجر به زرد شدن پوست و چشم شود که به نام جائوندیس (Jaundice) مشهور است. این علامت نشانگر افزایش سطح بیلیروبین در خون و تجمع آن در بافت‌های بدن است.
۶- تهوع و استفراغ
در افراد مبتلا به هپاتیت B، احساس تهوع و تمایل به استفراغ ممکن است رخ دهد. این علائم معمولاً در مراحل اولیه بیماری مشاهده می‌شوند.
۷- کاهش اشتها
هپاتیت B می‌تواند منجر به کاهش اشتها و تغییرات در عادات غذایی شود. افراد مبتلا به هپاتیت B ممکن است علاقه کمتری به مصرف غذا داشته باشند و از اشتهای بدن کاسته شوند.
برخی افراد ممکن است تنها یک یا دو علامت از فوق را تجربه کنند، در حالی که در دیگران، تمامی علائم مشاهده می‌شود. مهم است بدانید که علائم هپاتیت B ممکن است مشابه علائم دیگر بیماری‌های کبدی یا عفونتی باشد. بنابراین، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های تشخیصی لازم است.
عوارض هپاتیت B
بدون درمان مناسب، هپاتیت B می‌تواند به عوارض جدی کبدی منجر شود. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:
۱- سیروز کبدی
سیروز کبدی به عنوان یک عوارض جدی و مزمن هپاتیت B در نتیجه آسیب مداوم به بافت کبدی رخ می‌دهد. هپاتیت B می‌تواند در برخی افراد به صورت مزمن پیشرفت کند و در نتیجه باعث سیروز کبدی شود.
سیروز کبدی به مرحله‌ای از آسیب مزمن کبد اطلاق می‌شود که در آن بافت سالم کبد به صورت ناپیوسته با بافت نازک جایگزین می‌شود. این فرآیند طولانی مدت است و معمولاً سال‌ها به طول می‌انجامد. در سیروز کبدی، بافت کبدی آسیب بزرگی می‌بیند و قابلیت ترمیم ندارد، که در نتیجه می‌تواند به مشکلات جدی کبدی منجر شود.
با پیشرفت سیروز، کبد قادر به عملکرد بهینه خود را از دست می‌دهد و مشکلاتی مانند نارسایی کبدی، سرطان کبدی، آبسه شکمی و خونریزی‌های داخلی را ایجاد می‌کند. به علاوه، در موارد سیروز کبدی هپاتیت B، ریسک ابتلا به سرطان کبدی نیز افزایش می‌یابد.
مداخله درمانی برای سیروز کبدی هپاتیت B شامل مراقبت های پشتیبانی و کاهش عوارض است. اگر هپاتیت B به سیروز کبدی پیشرفت کرده است، ممکن است نیاز به مراقبت های پزشکی منظم، استفاده از داروهای ضد ویروسی، مکمل‌های تغذیه‌ای و در موارد شدیدتر، پیوند کبد نیز وجود داشته باشد.
مهم است که هپاتیت B را جدی بگیرید و در صورت تشخیص سیروز کبدی یا هرگونه عوارض دیگر، به پزشک خود مراجعه کنید تا برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین شود.
۲- سرطان کبد
هپاتیت B یکی از عوامل اصلی بروز سرطان کبد است. ویروس هپاتیت B (HBV) می‌تواند به صورت مزمن در کبد باقی بماند و باعث تغییرات در ساختار ژنتیکی سلول‌های کبدی شود که به رشد غیرطبیعی و بی‌نظم این سلول‌ها منجر می‌شود و سرانجام سرطان کبد را ایجاد می‌کند.
واقعیت این است که میان افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن، خطر ابتلا به سرطان کبدی بسیار بیشتر از افراد سالم است. در واقع، هپاتیت B مزمن در حدود ۸۰٪ تا ۹۰٪ از تمام موارد سرطان کبد در جهان را شامل می شود. اما این مهم نیست که همه افرادی که هپاتیت B دارند ناچاراً سرطان کبد خواهند داشت؛ بلکه خطر سرطان کبد برای آن‌ها بسیار بالاتر است.
معمولاً سرطان کبدی که ناشی از هپاتیت B است به صورت سرطان کبد سلولی کارسینوما هپاتوسلولار یا سرطان کبد سلولی غیرسلول کوچک (HCC) شناخته می‌شود. این نوع سرطان کبد بیشتر در مراحل پیشرفته هپاتیت B مزمن ظاهر می‌شود و ممکن است به علت عدم تشخیص زودهنگام و درمان مقتدرانه هپاتیت B در مراحل اولیه نادر شود.
به منظور کاهش خطر ابتلا به سرطان کبدی در افراد مبتلا به هپاتیت B، اهمیت واکسیناسیون منظم، نظارت پزشکی دوره‌ای برای پایش ویروس هپاتیت B و در صورت لزوم معالجه آن با داروهای ضد ویروسی، رعایت اصول بهداشتی (مانند استفاده از روش‌های محافظتی در روابط جنسی و جلوگیری از اشتراک سرنگ و تجهیزات پزشکی) و کاهش میزان مصرف الکل و سیگار بسیار حائز اهمیت است.
۳- نارسایی کبدی
هپاتیت B ممکن است منجر به نارسایی کبدی شود. در این حالت، کبد قادر به انجام عملکردهای ضروری خود نیست و نیازمند پیوند کبد می‌شود.
۴- آسیت
آسیت به تجمع مایع در ناحیه شکمی(شکم آبکی) اشاره دارد. هپاتیت B می‌تواند باعث بروز آسیت شود که نشان از نقص عملکرد کبدی است.
۵- رنگ ادرار و رنگ پوست و چشم
بیماران مبتلا به هپاتیت B ممکن است تیرگی ادرار و زردی پوست و چشم را تجربه کنند. این امر به افزایش سطح بیلیروبین در خون و تجمع آن در بافت‌های بدن مرتبط است.
۶- مشکلات کلیوی
هپاتیت B در برخی از افراد می‌تواند به مشکلات کلیوی منجر شود،یکی از گروه های پر خطر افراد دارای نارسایی کلیه می باشند.
۷- مشکلات قلبی
در برخی موارد، هپاتیت B می‌تواند عوارض قلبی مانند التهابات قلبی و اختلال در ضربان قلب را ایجاد نماید.
۸- التهاب مفاصل
هپاتیت B ممکن است باعث التهاب مفاصل شود، که منجر به درد و تورم در مفاصل می‌شود.
توجه داشته باشید که عوارض هپاتیت B در همه افراد ممکن است متفاوت باشد. علاوه بر این، برخی افراد ممکن است بدون داشتن علائم و عوارض واضح، حامل ویروس هپاتیت B باشند و بیماری را به دیگران منتقل کنند. بنابراین، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، تشخیص و مشورت با پزشک الزامی است.
روش‌های درمان هپاتیت B
درمان هپاتیت B به منظور کاهش بار ویروسی، کنترل التهاب کبدی و پیشگیری از عوارض جدی کبدی انجام می‌شود. روش‌های درمانی ممکن برای هپاتیت B عبارتند از:
داروی گیاهی هپاتوهیل
هپاتوهیل باریج یک داروی گیاهی است که برای درمان اختلالات کبدی به ویژه هپاتیت مزمن B استفاده می شود و از ترکیب گیاهان و مواد معدنی تشکیل شده است.
هپاتوهیل با تحریک متابولیسم کبدی، کاهش التهاب و محافظت از کبد در برابر آسیب عمل می کند و در درمان هپاتیت B مزمن موثر است، زیرا نشان داده شده است که سطح ویروس هپاتیت B را در خون کاهش می دهد.
مصرف هپاتوهیل بصورت روزی۳-۲ بار، هر بار ۲- ۱ قرص قبل از غذا جویده شود. حداقل دوره درمان ۴ هفته است.
داروهای ضد ویروسی
استفاده از داروهای ضد ویروسی برای کنترل ویروس هپاتیت B در بدن معمولاً از اهمیت بالایی برخوردار است. دو نوع اصلی داروهای ضد ویروسی برای هپاتیت B عبارتند از:
- آنالوگ‌های نوکلئوتید و نوکلئوزید
این داروها از طریق مهار فعالیت ویروس در سلول‌های کبدی و کاهش تکثیر ویروس HBV در بدن اثر می‌گذارند. مثال‌هایی از این داروها عبارتند از انتکاویر (Entecavir) و تنوفوویر (Tenofovir).
- آنتی‌هیپادن
این دارو با افزایش سیستم ایمنی بدن و مهار فعالیت ویروس در سلول‌های کبدی تأثیر می‌گذارد. دوره‌های درمانی با این دارو معمولاً به مدت محدود طول می‌کشند.
هر یک از این داروها مزایا و محدودیت‌های خود را دارند و نیازمند بررسی دقیق و تعیین درمان مناسب براساس شرایط هر فرد هستند. بنابراین، مشورت با پزشک تخصصی الزامی است.
پیشگیری از هپاتیت B
واکسیناسیون در برابر هپاتیت B می‌تواند به عنوان روشی موثر در پیشگیری از ابتلا به بیماری است. واکسن هپاتیت B در دوزهای متفاوت به صورت تزریق به عضله تجویز می‌شود. واکسناسیون پیش از آلوده شدن به ویروس هپاتیت B و در سنین کودکی معمولاً انجام می‌شود، اما در برخی موارد نیز می‌توان در بزرگسالان از واکسن استفاده کرد.
اجتناب از استفاده اشتراکی سرنگ و تجهیزات پزشکی، استفاده از روش‌های محافظتی در روابط جنسی و احتیاط در تماس با خون و مایعات بدنی آلوده، نیز به کاهش انتقال این ویروس کمک می‌کند. در صورت ابتلا، درمان هپاتیت بی شامل نظارت پزشکی، داروهای ضد ویروسی و مراقبت های پشتیبانی برای کاهش عوارض و بهبود کبد است.
رعایت مراقبت‌های پیشگیرانه و بهداشتی می‌تواند کمک کند تا انتقال ویروس به دیگران و پیشرفت بیماری متوقف شود. این مراقبت‌ها شامل استفاده از وسایل حفاظتی مانند دستکش و کاورهای برای جلوگیری از انتقال خون و مایعات بدن، استفاده از وسایل تزریق یکبار مصرف، جلوگیری از تماس مستقیم با خون و مایعات بدن و ارائه آموزش‌های بهداشتی مناسب به افراد غیرمبتلا می باشد.
درمان هپاتیت B به طور معمول برای مدت طولانی و گاهی مداوم است و نیازمند پایش دوره‌های دارویی و تست‌های عملکرد کبدی است. در همه موارد، مشورت با پزشک متخصص الزامی است تا درمان مناسب بر اساس شرایط شخصی فرد تعیین شود.
