سنگ کلیه رسوبات سختی هستند که از مواد معدنی مختلف و نمک، به وجود آمده و در داخل کلیه‌های شما تشکیل می‌شوند. رژیم غذایی، اضافه وزن بدن، برخی از بیماری‌ها، مکمل‌ها و داروها از علل اصلی تشکیل سنگ کلیه هستند. در برخی افراد، سنگ کلیه همه قسمت‌‌های دستگاه ادراری از کلیه‌ها گرفته تا مثانه را درگیر می‌کند. بنابراین، باید آن را جدی گرفته و درمان کنید. در همین راستا، امروز می‌خواهیم به علائم سنگ کلیه، علل ایجاد سنگ کلیه و روش‌های درمان آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
در این مقاله می‌خوانید
علائم سنگ کلیه چیست؟
دفع سنگ کلیه بسیار دردناک است، اما اگر سنگ‌ها به موقع تشخیص داده شوند، معمولا آسیب دائمی ایجاد نمی‌کنند. بسته به شرایطی که دارید ممکن است برای دفع سنگ کلیه به چیزی جز مصرف داروهای مسکن و نوشیدن آب زیاد نیاز نداشته باشید. در موارد دیگر به عنوان مثال، اگر سنگ‌ها در دستگاه ادراری قرار گرفته باشند با عفونت ادراری همراه خواهند بود یا عوارضی ایجاد می‌کنند و در نتیجه، پزشک تصمیم می‌گیرد که این سنگ‌ها با جراحی بیرون کشیده شوند.
در صورت افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه، پزشک ممکن است درمان پیشگیرانه‌ای را برای کاهش خطر ابتلا به سنگ‌های کلیوی مکرر توصیه کند. معمولا سنگ کلیه تا وقتی در داخل کلیه جابجا نشود یا به درون یکی از حالب‌ها نرود، علائمی ندارد. به لوله‌هایی که کلیه‌ها و مثانه را به هم وصل می‌کنند حالب گفته می‌شود.
اگر سنگ کلیه در حالب‌های شما گیر کند، به بسته شدن مجاری ادرای و ورم کردن کلیه و گرفتگی حالب‌ها منجر می‌شود که بسیار دردناک خواهد بود. بر طبق تحقیقات mayoclinic، در چنین مرحله‌ای، برخی افراد علائم سنگ کلیه زیر را تجربه می‌کنند:
- احساس درد شدید در ناحیه پهلو، کمر و در زیر دنده‌ها
- دردی که به بخش‌های تحتانی شکم و کشاله ران می‌رسد
- دردی که شدت آن در نوسان است و کم و زیاد می‌شود.
- درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای
- ادرار به رنگ کدر یا بدبو
- احساس ادرار کردن، تکرر ادرار بیشتر از حد یا مقدار ادرار خیلی کم
- تهوع و استفراغ
- احساس تب و لرز (در صورت عفونت داشتن)
وقتی که سنگ در دستگاه ادراری شما جابجا می‌شود جای ناشی از درد سنگ کلیه ممکن است تغییر کند. برای مثال، سنگ به جای دیگری منتقل شود و شدت درد افزایش یابد.
چه زمانی باید برای تشخیص علائم سنگ کلیه به پزشک مراجعه کنید؟
در صورتی که علائم سنگ کلیه شما را نگران کرده است باید نوبت بگیرید و به پزشک مراجعه کنید در صورتی که علائم زیر را تجربه کردید فورا به دنبال درمان باشید:
- درد آنقدر شدید است که نمی‌توانید یک جا ثابت بنشینید یا هرنوع وضعیتی برای نشستن برای شما دردآور است.
- درد همراه با حالات تهوع و استفراغ
- درد به همراه تب و لرز
- دیدن خون در ادرار
- مشکل داشتن در دفع ادرار
علل تشکیل سنگ کلیه
سنگ کلیه اغلب علت خاص و مشخصی ندارد، با وجود این، عوامل مختلف زیادی خطر ابتلای افراد به سنگ کلیه را به همراه دارند.
سنگ کلیه زمانی تشکیل می‌شود که در ادرار شما مواد تشکیل‌دهنده کریستال مثل اگزالات، کلسیم و اسید اوریک بیشتر از مایع موجود در ادرار باشد. در عین حال، ادرار شما موادی که مانع از چسبیدن کریستا‌ها به یکدیگر می‌شوند را نداشته باشد. در نتیجه، محیطی ایده‌آل برای تشکیل سنگ کلیه ایجاد می‌شود.
انواع سنگ کلیه
شناخت نوع سنگ کلیه به تعیین علت ایجاد و تشکیل انواع سنگ کلیه و یافتن نشانه‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه بیشتر کمک می‌کند. در صورت امکان پس از دفع سنگ کلیه، آن را نگه دارید و برای تجزیه و تحلیل، نزد پزشک خود بیاورید. اما انواع سنگ کلیه عبارتند از:
سنگ‌های کلسیمی
بررسی علائم سنگ کلیه نشان می‌دهد که بیشتر سنگ‌های کلیه از نوع سنگ‌های کلسیمی هستند که معمولا به شکل اگزالات کلسیم هستند. اگزالات ماده‌ای است که روزانه در کبد ساخته می‌شود و از مواد غذایی نیز شما جذب می‌شود. برخی سبزیجات، میوه‌ها، آجیل و شکلات حاوی اگزالات بالایی هستند.
عواملی مانند رژیم غذایی، مصرف دوز بالایی از ویتامین D، جراحی‌هایی مثل بای پس روده و اختلال‌های متابولیک دیگر نیز در افزایش غلظت کلسیم یا اگزالات در ادرار موثر هستند.
سنگ‌های کلسیمی به شکل فسفات کلسیم نیز ساخته می‌شوند. این نوع سنگ در افراد مبتلا به بیماری‌های متابولیکی مانند اسیدوز توبولار کلیوی، بیشتر مشاهده می‌شود.
سنگ‌های استروویت
سنگ‌های استروویت در پاسخ به عفونت دستگاه ادراری تشکیل می‌شوند. این سنگ ها به سرعت رشد کرده و بسیار بزرگ می‌شوند.
سنگ‌های اسید اوریک
سنگ‌های اسید اوریک در افرادی که به دلیل اسهال مزمن یا سوء‌هضم، مایعات زیادی از دست می‌دهند، افرادی که رژیم غذایی سرشار از پروتئین دارند و افراد مبتلا به دیابت یا سندرم متابولیک تشکیل می‌شوند. نقش برخی عوامل ژنتیکی در افزایش خطر ابتلا به سنگ‌های اسید اوریک را هم نباید نادیده گرفت.
سنگ سیستین
این سنگ‌ها در افراد مبتلا به یک اختلال ارثی به نام سیستینوری تشکیل می‌شوند و باعث می‌شود کلیه‌ها مقدار زیادی اسید آمینه خاص را دفع کنند.
عوامل و علت سنگ کلیه
از عوامل و علت‌های اصلی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند به موارد زیر باید اشاره کرد:
سابقه شخصی یا خانوادگی
اگر فردی در خانواده شما علائم سنگ کلیه یا سنگ کلیه داشته است، احتمال ابتلا به سنگ کلیه در شما بیشتر است. اگر قبلا یک یا چند سنگ کلیه داشته‌اید، در معرض خطر ابتلا به ایجاد سنگ دیگر هستید.
کم آبی بدن
افرادی که روزانه آب کمی می‌نوشند بیشتر در معرض بروز خطر سنگ کلیه قرار دارند. افرادی که درشرایط آب و هوایی گرم و خشک زندگی می‌کنند و همچنین افرادی که زیاد عرق می کنند نیز بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه هستند.
رژیم‌های غذایی خاص
در صورت داشتن یک رژیم غذایی حاوی پروتئین، نمک و قند، خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ کلیه افزایش پیدا می‌کند. این امر به ویژه در مورد رژیم غذایی حاوی نمک زیاد صدق می‌کند. استفاده زیاد از نمک در غذاها میزان کلسیمی که کلیه‌های شما باید فیلتر کنند و همچنین خطر ابتلا به سنگ کلیه را تا حد زیادی افزایش می‌دهد.
چاقی
شاخص توده بدنی بالا (BMI)، بزرگ بودن اندازه دور کمر و اضافه وزن، خطر ابتلا به سنگ کلیه را به دنبال دارد.
جراحی و برخی بیماری‌های گوارشی
جراحی‌هایی مانند بای پس معده و بیماری‌های التهابی روده یا اسهال مزمن نیز سبب تغییراتی در فرآیند گوارش می‌شوند. در نتیجه، بر جذب کلسیم و آب شما تأثیر می‌گذارند و مقدار مواد سنگ‌ساز در ادرار زیاد می‌شود. بیماری‌های دیگیری مانند سیستینوری، اسیدوز توبولار کلیه، هیپرپاراتیروئیدیسم و عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری نیز شما را در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه قرار می‌دهد.
علائم سنگ کلیه با مصرف برخی از مکمل‌ها و داروها مانند مکمل‌های غذایی، ویتامین C، ملین‌ها (در صورت استفاده بیش از حد)، آنتی‌اسیدهای مبتنی بر کلسیم و داروهای خاصی که برای درمان میگرن یا افسردگی استفاده می‌شوند ظاهر می‌شود. این مکمل‌ها و داروها خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند.
تشخیص علائم سنگ کلیه و علت بروز آن
تشخیص سنگ کلیه با سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایشات تصویربرداری شروع می‌شود. پزشکان شما می‌خواهند اندازه و شکل دقیق سنگ کلیه را بدانند. این کار با یک سی تی اسکن با وضوح بالا از کلیه‌ها به سمت مثانه یا یک عکس اشعه ایکس به نام اشعه ایکس KUB (کلیه- حالب- مثانه) انجام داده می‌شود که اندازه سنگ و جای سنگ را نشان می‌دهد.
بر طبق مطالعات kidney.org، اغلب جراحان از اشعه ایکس KUB برای تعیین اینکه آیا سنگ برای درمان با امواج شوک مناسب است یا خیر استفاده می‌کنند. در برخی افراد، پزشکان پیلوگرام داخل وریدی یا lVP، نوع خاصی از اشعه ایکس از سیستم ادراری که پس از تزریق رنگ گرفته می‌شود را تجویز می‌کنند.
دوم، پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که چگونه سنگ شما را درمان کند. سلامت کلیه‌های شما با آزمایش خون و ادرار مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. سلامت کلی شما، علائم سنگ کلیه و اندازه و محل سنگ شما بررسی می‌شود.
بعد از آن، پزشک علت سنگ کلیه را پیدا می‌کند. پس از خارج شدن سنگ از بدن، پزشک سنگ کلیه را آنالیز و خون شما را از نظر کلسیم، فسفر و اسید اوریک آزمایش می‌کند. علاوه بر این، پزشک از شما می‌خواهد که ادرار خود را به مدت ۲۴ ساعت برای آزمایش کلسیم و اسید اوریک جمع‌آوری کنید.
درمان علائم سنگ کلیه و دفع سنگ کلیه
درمان سنگ کلیه در کودکان و بزرگسالان به شکلی مشابه انجام می‌شود. گاهی اوقات پزشک از شما می‌خواهد که آب زیادی بنوشید. در واقع، پزشکان سعی می‌کنند سنگ را بدون جراحی دفع کنند. علاوه بر این، پزشک در مواردی دارویی برای کمک به کاهش اسید ادرار تجویز می. اما اگر سنگ کلیه بیش از حد بزرگ باشد یا جریان ادرار را ببندد یا نشانه عفونت وجود داشته باشد با جراحی خارج می‌شود.
سنگ شکنی با استفاده از امواج شوک، یک روش غیرتهاجمی است که از امواج صوتی پرانرژی برای تبدیل سنگ‌ها به قطعاتی استفاده می‌کند که به راحتی در ادرار دفع می‌شوند. در یورتروسکوپی، یک آندوسکوپ از طریق حالب برای بازیابی یا دفع سنگ وارد می‌شود. در موارد نادر، برای سنگ‌های بسیار بزرگ یا پیچیده، پزشکان از نفرولیتوتومی یا نفرولیتوتریپسی از راه پوست استفاده می‌کنند.
درمان سنگ کلیه با داروی گیاهی
داروهای گیاهی طی قرن‌ها برای درمان بیماری‌های دستگاه ادراری به‌خوبی مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. داروهای گیاهی حاوی علف طلایی به‌واسطه داشتن اثرات ضدالتهاب، آنتی‌میکروبیال، دیورتیک، آنتی اسپاسمودیک و مسکن؛ برای درمان التهاب، عفونت، پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه و کمک به دفع سنگ‌های ادراری به‌صورت ایمن و بی خطر مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
عصاره علف طلایی در ترکیب بسیاری از فرآورده‌های مدر مورد استفاده در درمان سنگ‌های ادراری و مشکلات پروستات به‌کار رفته است. درمان نفریت مزمن، سیستیت، سنگ‌های ادراری، روماتیسم و به‌عنوان یک داروی ضد التهاب استفاده شده است. لیتورکس بی باریج یک داروی گیاهی موثر برای درمان عفونت‌های قسمت تحتانی دستگاه ادراری و پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه است که حاوی عصاره علف طلایی است.
نتیجه‌گیری
در این مطلب به علائم سنگ کلیه، علل ایجاد سنگ کلیه، روش درمان و هرآنچه باید درباره آن بدانید اشاره کردیم. در صورت احساس درد شدید در مثانه و کلیه در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. در مرحله اول شاید از شما خواسته شود که مایع اضافی بنوشید تا سنگ از ادرار خارج شود. در صورتی که با نوشیدن سنگ خارج نشد باید روش‌های درمانی دیگری که پزشک از شما می‌خواهد را دنبال کنید تا این مشکل برطرف شود و دچار عوارض ناشی از وجود سنگ کلیه نشوید.
