دیابت نوع ۳ نامی بحث برانگیز است که گاهی برای اشاره به بیماری آلزایمر استفاده می شود. در واقع بین دو بیماری دیابت و آلزایمر ارتباطی تنگاتنگ برقرار است. با در نظر گرفتن اینکه عامل ایجاد آلزایمر نوعی مقاومت به انسولین در مغز است می‌توان بیشتر به این ارتباط پی برد. براساس تحقیقات انجام شده، افزایش سن و بیماری دیابت دو عامل اصلی افزایش احتمال ابتلا به آلزایمر است. بر همین اساس، ارتباط بین دیابت نوع ۲ و آلزایمر قطعی است. و در بین ارتباط بین دیابت نوع ۱ و آلزایمر هرچند اکثر قریب به اتفاق مطالعات تاییدکننده این ارتباط هستند ولی هنوز نتیجه قطعی به صورت علمی منتشر نشده است.

برهمین اساس برخی آلزایمر را به عنوان دیابت نوع ۳ دسته‌بندی می‌کند. هرچند بسیاری از پژوهشگران و پزشکان با این دسته‌بندی مشکل دارند و تا زمانی که تحقیقات بیشتری انجام نشود، تمایلی به ذکر دیابت نوع ۳ به عنوان یک تشخیص پزشکی ندارند.

ارتباط بین آلزایمر و دیابت

پژوهش‌های گسترده نشان می‌دهد که خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در میان افراد مبتلا به دیابت ۶۵ درصد بیشتر از افراد بدون دیابت است. همین ارتباط تنگاتنگ منجر به پژوهش‌ها و بررسی‌های بیشتر شده.

در دیابت نوع ۱ که یک بیماری خودایمنی است، سلول‌هایی که انسولین تولید می‌کنند (سلول‌های بتا) مورد حمله سیستم ایمنی بدن قرار می‌گیرند و باعث می‌شوند که گلوکز تا سطوح بالایی در جریان خون ایجاد شود.

دیابت نوع ۲ زمانی اتفاق می‌افتد که انسولین نسبت به گلوکز (قند) حساسیت کمتری پیدا می‌کند و در نتیجه کارایی آن در حذف آن از جریان خون کمتر می‌شود و به جای اینکه به سلول‌ها منتقل شود تا برای انرژی استفاده شود، اجازه می‌دهد تا در خون انباشته شود.

حالا می‌رسیم به دیابت نوع ۳؛ در پژوهش‌ها و کالبدشکافی‌های انجام‌شدهْ پس از مرگ افراد مبتلا به آلزایمر ولی بدون سابقه دیابت نوع ۱ یا ۲، مشخص‌شده که مغز این افراد با عوارض ناشی از سطح پایین انسولین درگیر بوده است. یعنی این اموات هرچند در زمان حیات دیابت نوع ۱ و ۲ نداشته‌اند ولی مغزشان درگیر عوارش ناشی از دیابت بوده. پژوهشگران این عوارض را به بیماری آلزایمر نسبت‌ داده‌اند و برخی از آنها آلزایمر را به عنوان یک نوع دیابت خاص مغز یا دیابت نوع ۳ دسته‌بندی کرده‌اند.

در دیابت، اگر قند خون فرد خیلی بالا یا خیلی کم شود، بدن علائم مشخص و واضحی از مشکل را نشان می‌دهد: علائمی نظیر تغییرات رفتاری، گیجی، تشنج و غیره. اما در بیماری آلزایمر، به جای این علائم حاد و واضح، عملکرد و ساختار مغز در طول زمان به تدریج زوال می‌یابد.

هنگامی که گروهی از محققان مجموعه‌ای از مطالعات موجود در مورد بیماری آلزایمر و عملکرد مغز را بررسی کردند، متوجه شدند که در مبتلایان به آلزایمر، از توانایی مغز در استفاده و متابولیسم گلوکز به تدریج کاسته می‌شود. همزمان با کاهش توانایی در متابولیسم گلوکز در مغز، توانایی‌های شناختی، عملکرد حافظه و… نیز دچار اختلال می‌شود.

علاوه بر این، دانشمندان دریافتند که با بدتر شدن عملکرد انسولین در مغز، نه تنها توانایی شناختی کاهش می‌یابد، بلکه اندازه و ساختار مغز نیز بدتر می‌شود که همه اینها معمولاً با پیشرفت بیماری آلزایمر رخ می‌دهد.

علائم دیابت نوع ۳

علائم دیابت نوع ۳ اساساً مشابه علائم زوال عقل اولیه است که طبق انجمن آلزایمر عبارتند از:

• دشواری در انجام کارهایی که زمانی آشنا بودند، مانند رانندگی به سمت خواربارفروشی
• از دست دادن حافظه که زندگی روزمره را مختل می‌کند
• چالش در برنامه‌ریزی یا حل مسئله
• گم کردن ناگهانی زمان و مکان
• مشکل در درک تصاویر بصری یا روابط فضایی، مانند مشکل در خواندن یا تعادل
• مشکل در مکالمات یا صحبت کردن و نوشتن
• خلق و خو یا شخصیت تغییر می‌کند

علل

برای دهه‌ها، محققان تلاش کرده‌اند تا علت خاص بیماری آلزایمر را تعیین کنند. برخی تحقیقات نشان می‌دهد هرچند دیابت احتمالاً بیماری آلزایمر را تشدید می‌کند و البته آن را تشدید می‌کند، ولی احتمالاً تنها علت آن نیست.

با این حال، مشخص است که عوارض دیابت می‌تواند بر سلامت مغز تأثیر بگذارد:

افزایش خطر بیماری قلبی و سکته مغزی، که می‌تواند منجر به آسیب عروق خونی شود، که به نوبه خود می‌تواند جریان خون به مغز را مهار کند و منجر به زوال عقل شود.

منجر افزایش بیش از حد انسولین می‌شود، که ممکن است میزان یا وضعیت سایر مواد شیمیایی عصبی را که به مغز می‌رسند تغییر دهد، عدم تعادلی که ممکن است منجر به آلزایمر شود.

منجر به افزایش قند خون می‌شود. افزایش قند خون منجر به التهاب می‌شود که ممکن است به سلول‌های مغز آسیب برساند و آلزایمر را تحریک کند.

عوامل خطرزا

 

مهترین عامل خطرزای اولیه برای ابتلا به دیابت نوع ۳ ابتلا به همان دیابت نوع ۲ است. و البته عوامل خطرزا برای ابتلا به دیابت نوع ۲ عبارتند از:

• سابقه خانوادگی دیابت یا سندرم متابولیک
• سن بالای ۴۵ سال
• فشار خون بالا (فشار خون بالا)
• اضافه وزن یا چاقی
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• فعالیت بدنی کم

درمان

اگر هم دیابت نوع ۲ و هم آلزایمر برای شما تشخیص داده شده است، پزشک ممکن است پروتکل درمانی دیابت را برای کمک به کنترل سطح قند خون شما توصیه کند.

درمان استاندارد دیابت نوع ۲ شامل موارد زیر است:

• اصلاح سبک زندگی مانند کاهش وزن، تغییرات رژیم غذایی و ورزش
• درمان‌های دارویی مختلف از جمله مانند متفورمین
• تزریق انسولین، معمولاً تنها زمانی استفاده می‌شود که تغییر سبک زندگی و سایر داروهای خط اول درمانی مؤثر نباشند.
• پایش مکرر قند خون و آزمایش Hb A1C