دیابت بارداری (به انگلیسی Gestational Diabetes) به وضعیتی گفته می‌شود که قند خون در دوران بارداری بالا می‌رود. دیابت بارداری در بین ۱۰ درصد خانم‌های باردار شایع است. توجه داشته باشید که این عارضه حتی بین خانم‌هایی که پیشینه دیابت هم دارند، رایج است. در این مقاله قصد داریم این عارضه شایع را بیشتر بررسی کنیم.
در این مقاله می‌خوانید
دیابت بارداری
دیابت بارداری به دو دسته دیابت نوع A1 و A2 تقسیم‌بندی می‌شود. خانم‌های باردار مبتلا به نوع A1 می‌تواند دیابت را با ورزش و رژیم غذایی کنترل کنند. و کسانی‌که نوع A2 دارند نیاز به درمان دارویی یا حتی تزریق انسولین دارند.
معمولا دیابت بارداری (هر دو نوع) پس از تولد نوزاد رفع می‌شود. اما از آنجایی‌که دیابت می‌تواند به سلامت نوزاد آسیب بزند باید حتما آن را کنترل کرد. در ضمن هرچند معمولا قند خون پس از زایمان به حالت عادی برمی‌گردد، ولی در صورت عدم درمان و کنترل در آینده می‌تواند منجر به دیابت نوع ۲ شود. پس باید حتما باید به این عارضه فراگیر توجه شود.
نشانه‌های دیابت
متاسفانه معمولا دیابت در خانم‌های باردار تا زمانی‌که مشکل‌ساز می‌شود، نشانه‌ای بروز نمی‌دهد. مهم‌ترین راه تشخیص به موقع دیابت بارداری انجام آزمایش در نخستین روزهای اطلاع از بارداری است. اما به هر حال توصیه می‌شود، به یک سری نشانه در دوران بارداری بیشتر توجه شود.
- تشنگی بیشتر از حد معمول
- گرسنگی بیشتر از حد عادی و به طبع آن پرخوری
- تکرر ادرار
علل دیابت بارداری
هنگامی که غذا می خورید، لوزالمعده شما انسولین ترشح می‌کند. این هورمون به انتقال قندی به نام گلوکز از خون به سلول‌های بدن کمک می‌کند. سلول‌ها گلوکوز به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند.
در دوران بارداری، جفت هورمون هایی می‌سازد که باعث تجمع گلوکز در خون می‌شوند. معمولاً لوزالمعده می‌تواند انسولین کافی برای کنترل آن ارسال کند. اما اگر بدن نتواند انسولین کافی بسازد یا مصرف انسولین را آنطور که باید متوقف کند، سطح قند خون خانم باردار افزایش می‌یابد و به دیابت بارداری مبتلا می‌شوید.
عوامل خطرزای دیابت بارداری
عواملی که احتمال ابتلا به بارداری را بیشتر می‌کند، عبارتند از:
- اضافه وزن پیش از بارداری
- سابقه ابتلا به دیابت در خانواده
- سابقه دیابت در بارداری(های) قبلی
- داشتن سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا بیماری دیگری که با مشکلات انسولین مرتبط است
- فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری قلبی یا سایر عوارض پزشکی
- جنین سنگین وزن
- سابقه سقط جنین
- خانم‌های بزرگ‌تر از ۲۵ سال
آزمایش و تشخیص دیابت بارداری
دیابت بارداری معمولا در نیمه دوم بارداری اتفاق می‌افتد. پزشک باید بین هفته ۲۴ تا ۲۸ یا حتی زودتر شروع به بررسی و تشخیص دهد.
در صورت وجود عوامل خطرزا، حتی اگر نتایج آزمایش طبیعی بود، پزشک باید در اواخر بارداری آزمایش را مجددا تکرار کند.
درمان دیابت بارداری
اگر دیابت بارداری دارید، برای حفظ سلامت خود و جنینتان در طول بارداری و زایمان، در اسرع وقت به درمان نیاز دارید. پزشک از شما می خواهد که:
- سطح قند خون خود را چهار بار یا حیت بیشتر در روز چک کنید.
- به تکرر ادار و خود ادرار توجه داشته باشید.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید.
- ورزش را به عادت تبدیل کنید.
- وزن شما و جنین باید به طور مستمر توسط پزشک رصد و کنترل شود.
- پزشک ممکن است انسولین یا داروهای کنترل‌کننده تجویز کند.
سطح قند خون برای خانم‌ها در دوران بارداری
براساس دستور العمل انجمن دیابت آمریکا سطح قند خون برای خانم‌های باردار باید از قرار زیر باشد:
- قبل از غذا: ۹۵ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر
- یک ساعت بعد از غذا: ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر
- دو ساعت بعد از غذا: ۱۲۰ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر
رژیم غذایی و ورزش برای دیابت بارداری
توصیه می‌شود خانم‌های باردارِ در معرض دیابت از رژیم غذایی سالم و کم قند استفاده کنند. البته برای سلامت مادر و جنین حتما مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه برای تعیین رژیم غذایی مناسب توصیه می‌شود.
معمولا رژیم غذایی به صورت زیر توصیه می‌شود.
مصرف سبزیجات و غلات کامل
سه وعده غذایی کوچک همراه با دو یا سه میان وعده
۴۰ درصد کالری روزانه خود را از کربوهیدرات و ۲۰ درصد از پروتئین دریافت کنید. ۵۰ درصد از کربوهیدرات‌ها باید از کربوهیدرات‌های پیچیده و با فیبر بالا تشکیل شوند و چربی آن بین ۲۵ تا ۳۰ درصد باشد.
روزانه ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر مصرف کنید. فیبر را می‌توانید از مواد غذایی مانند نان غلات کامل، غلات و ماکارونی، برنج قهوه‌ای، بلغور جو دوسر و سبزیجات و میوه‌ها تامین کنید.
کل چربی خود را به کمتر از ۴۰ درصد کالری روزانه خود محدود کنید. چربی اشباع شده باید کمتر از ۱۰ درصد کل چربی مصرفی باشد.
برای اطمینان از دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی کافی، غذاهای متنوع بخورید. ممکن است حتی پزشک مکمل ویتامین و مواد معدنی تجویز کند.
