نشانه ها و تفاوت پسوریازیس و اگزما چیست + موثرترین شیوه درمان

پوست یکی از حساس ترین اندام های بدن است که خطرات و بیماری های متعددی آن را تهدید می کند. بنابراین باید برای کاهش ابتلا به بیماری های پوستی، پوست بدن را تمیز و مرطوب نگه داریم. از مهم ترین و شایع ترین بیماری های پوستی، اگزما و پسوریازیس است که در ادامه به توضیح و تفصیل کامل آن ها و همچنین مهمترین نشانه ها و تفاوت پسوریازیس و اگزما می پردازیم.

بیماری اگزما یا درماتیت چیست؟

این بیماری یک نوع از حساسیت یا آلرژی پوست می باشد که با علائمی مانند التهاب، قرمزی، خارش و پوسته ریزی همراه است. این بیماری دارای عارضه طولانی مدت است که در میان نوزادان شیوع بیشتری دارد. ژنتیک افراد در بروز این بیماری تاثیر دارد و از سنین کودکی آغاز شده و تا دوران کودکی و بزرگسالی ادامه دارد. اگزما واگیردار و مسری نیست واغلب در سنین خردسالی و ابتدای بلوغ برطرف می شود.

انواع بیماری اگزما

بیماری اگزما انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

• اگزما پوستی آتوپیک یا درماتیت آتوپیک: این نوع از اگزما، باعث بروز قرمزی و ضایعات خارش دار در قسمت های مختلف از جمله داخل آرنج، پشت زانو، جلوی گردن می شود که با داروهای سبک بهبود می یابد اما می تواند برگشت پذیر باشد.
• اگزما تماسی یا درماتیت تماسی: این نوع از اگزما در اثر تماس مستقیم پوست با مواد تحریک کننده یا مواد حساسیت زا ایجاد می شود که باعث  بروز  قرمزی، سوزش، خارش و تشکیل تاول است.
• اگزما پوستی سبورئیک یا درماتیت سبورئیک: این نوع از اگزما بیشتر در مناطق چرب پوست مانند صورت، بالای قفسه سینه و کمر ایجاد می شود و می تواند طولانی مدت باشد. لکه های فلس دار، قرمزی و شوره ی سر در اثر این نوع از اگزما ایجاد می شود.
• درماتیت سوزش: این نوع از اگزما زمانی که پوست در معرض شستشوی زیاد یا مواد سمی قرار گیرد، بروز می کند.

علائم اصلی و شایع اگزما

• خارش شدید پوست
• قرمزی پوست
• جوش ها یا تاول های ریز
• پوسته پوسته شدن پوست
• خشکی پوست

علل بیماری اگزما چیست؟

• حساسیت به بعضی از مواد غذایی
• پوست خشک و مرطوب نبودن پوست
• استرس
• محرک ها و آلرژن ها
• مواد حساسیت زا
• تعریق
• درجه ی حرارت بسیار بالا یا بسیار پایین
• هورمون ها و تغییرات آن ها
• عفونت
• مصرف دخانیات و الکل

تشخیص بیماری اگزما

هیچ تست و آزمایشی برای تشخیص اگزما وجود ندارد. پزشکان و پرستاران با انجام معاینه ی پوستی و پرسیدن چند سوال از بیمار می توانند این بیماری را تشخیص دهند.

درمان بیماری اگزما

درمان قطعی برای این بیماری التهابی شایع و مزمن وجود ندارد و پزشکان پس از شناسایی علائم  و محرک ها و تشخیص این بیماری، با برخی روش ها و داروها این علائم را کنترل کرده و از پیشرفت آن جلوگیری می کنند. روش هایی که برای کنترل این علائم در نظر گرفته می شود عبارتند از:

• تغییر سبک زندگی
• استفاده از کرم و پمادهای مرطوب کننده
• استفاده از کرم و پمادهای کورتیکواستروئیدی
• استفاده از داروهایی مانند آنتی هیستامین ها که روی سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارند.
• نور درمانی
• استفاده از داروهای گیاهی

در برخی از موارد اگزما مانند اگزما پوستی اتوپیک یا درماتیت اتوپیک، استفاده از داروی گیاهی می تواند به تخفیف علائم و بهبود روند درمان کمک کند. کپسول نرم EPO باریج که حاوی روغن گل مغربی است می تواند در فرآیند بهبود بیماری موثر باشد.

 

بیماری پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس، بیماری التهابی دیگر و مزمنی که برای پوست وجود دارد. این بیماری یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن سیگنال هایی را به صورت اشتباه به مغز می فرستند و باعث افزایش سرعت چرخه ی رشد سلول های پوست و تولید ناگهانی و بی رویه ی آن ها می شود، سپس پوسته های سفید و خاکستری رنگ روی پوست تجمع می یابند که سلول های مرده هستند. در نتیجه پوست دچار التهاب، قرمزی و خارش جدی می شود. پسوریازیس مانند اگزما واگیردار و مسری نیست و یک بیماری ژنتیکی است که اغلب در دوران جوانی شروع می شود.

انواع بیماری پسوریازیس

• پسوریازیس پلاکی: شایع ترین نوع پسوریازیس است. بروز لکه های قرمز و ضخیم که دارای لایه ی پوسته ای سفید تا نقره ای رنگ هستند، از علائم اصلی آن است. این علائم بر روی اندام هایی مانند زانو، کمر، آرنج و پوست سر ایجاد می شود.

• پسوریازیس خالدار یا گوتات: این نوع از پسوریازیس، از لحاظ شیوع در رتبه ی دوم قرار دارد و لکه های کوچک، قطره ای شکل و قرمز برروی پوست ایجاد می کند. این علائم بیشتر بر روی تنه ، اندام، صورت و پوست سر ایجاد می شود. ضخامت لکه ها از نوع پسوریازیس پلاک کمتر است اما می توانند به مرور زمان به پلاک تبدیل شوند.
• پسوریازیس معکوس یا خمشی: این نوع از پسوریازیس باعث ایجاد لکه های قرمز، صاف و براق در چین های پوستی بدن مانند زیربغل، زیرپستان و کشاله ی ران می شود. عرق و رطوبت باعث ماندگاری پوسته ها شده و اغلب بیمارانی که به این نوع از پسوریازیس مبتلا هستند، نوع دیگری از پسوریازیس را در سایر نقاط بدنشان دارند.

• پسوریازیس پوسچولار یا پوسته ای: شدید ترین نوع پسوریازیس می باشد که پوسته های سفید با پوسته های قرمز احاطه شده و روی پوست ایجاد می شوند. این علائم به طور جدا در مناطق دست و پا بروز می کنند که می توانند به صورت متصل یا پوسته پوسته شده، باشند.
• اریترودرمیک یا لایه بردار: نادرترین نوع پسوریازیس است که لکه های قرمز و پوسته پوسته شده روی قسمت های زیادی از بدن ، در مقیاس یا قطعات بزرگتر ایجاد می شود. این نوع پسوریازیس بسیار جدی است و به فوریت های پزشکی و حتی بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد چون بدن نمی تواند دما را کنترل کند.
• پسوریازیس ناخن: نوع رسمی پسوریازیس نیست و اغلب با عفونت های قارچی ناخن اشتباه تشخیص داده می شود. در پسوریازیس ناخن، شیارها و حفره هایی در ناخن ایجاد شده و باعث شل شدن، خرد شدن و حتی افتادن ناخن می شوند و لکه های رنگی زیر ناخن بروز می کند.
• آرتروز پسوریازیس: یک بیماری دردناک است که پس از بروز علائم پوستی، علائم مفصلی را ایجاد می کند یعنی بدن علاوه بر حمله به پوست، به مفاصل هم حمله می کند و اغلب شدت آن در دست ها بیشتر است.

علائم اصلی و شایع پسوریازیس

• بروز تکه های قرمز و پوشیده شده با فلس های نقره ای روی پوست
• پوسته پوسته شدن نقاط کوچک که اغلب در کودکان رخ می دهد.
• خشک شدن و ترک خوردن پوست و امکان خونریزی آن
• خارش و سوزش
• ضخیم ، سوراخ و برآمده شدن ناخن
• تورم و سفت شدن مفاصل

علل بیماری پسوریازیس

• استرس
• صدمه دیدن پوست
• برخی از داروها
• عفونت
• چاقی
• هورمون و تغییرات آن ها
• مصرف دخانیات و الکل
• محرک های محتمل مانند آب و هوا، رژیم غذایی و آلرژی

تشخیص بیماری پسوریازیس

بیماری پسوریازیس از طریق معاینات بالینی تشخیص داده می شود. هیچ گونه تست و آزمایشی برای این بیماری وجود ندارد. در صورتی که پزشک در تشخیص تردید داشته باشد و مورد مشکوک باشد،  ازروش بیوپسی استفاده می کند یعنی پزشک نمونه ی کوچکی از زخم را برداشته و به آزمایشگاه می فرستد تا زیر میکروسکوپ بررسی های لازم انجام شده و پزشک بتواند نوع بیماری را تشخیص دهد و داروی متناسب با آن را تجویز کند.

درمان بیماری پسوریازیس

این بیماری هم مانند اگزما درمان قطعی ندارد ولی علائم آن با مصرف برخی از داروها کنترل می شود. روش هایی که برای کنترل علائم ها و بهبودی این بیماری استفاده می شود، عبارتند از:

• درمان های موضعی مانند استفاده از کورتیکواستروئیدها یا استروئیدهای موضعی
• استفاده از داروهای سیستمیک، بیولوژیک و طب مکمل یا جایگزین
• نوردرمانی

البته بر طبق مطالعات AAD درباره مراقبت پسوریازیس، سازمان غذا و داروی آمریکا(FDA)، دو داروی تاکرولیموس و پیمکرولیموس را برای درمان اگزما تایید کرده است که برای درمان پسوریازیس در صورت یا سایر اندام ها، موثر بوده اند.

تفاوت پسوریازیس و اگزما در اندام های مختلف

مقایسه این دو بیماری التهابی و تشخیص دادن این دو بیماری از یکدیگر، دشوار است زیرا هردو آن ها بیماری التهابی پوستی هستند و باعث بروز قرمزی و برآمدگی  روی پوست می شوند.

تفاوت هایی که میان این دو بیماری وجود دارد عبارتند از:

• اگزما معمولا از سنین نوزادی یا کودکی آغاز می شود درحالی که پسوریازیس اغلب در سنین جوانی و بزرگسالی بروز می کند.
• اگزما باعث ایجاد لکه های سطحی و قرمز رنگ می شود و با خارش همراه است اما پسوریازیس لکه های ضخیم تر بر روی پوست ایجاد میکند.
• در اگزما التهابات ایجاد شده دوره ای است ولی در پسوریازیس همیشگی می باشد.
• در اگزما عواملی مانند مواد شوینده، مواد حساسیت زا، گرد و غبار، حیوانات خانگی، عطرها، جواهرات و ویروس ها باعث تشدید شدن بیماری می شوند و علل مشخصی دارند اما در پسوریازیس عواملی مانند استرس، داروهای بتابلاکر، آفتاب سوختگی، الکل، شکر و گوشت قرمز، بیماری را تشدید می کنند و علل خاصی ندارند.
• خارش پوست در اگزما شدید است و معمولا هنگام شب رخ می دهد اما خارش پوست در پسوریازیس خفیف تا متوسط است و باعث ضخیم شدن پوست می شود.

حال به تحلیل و بررسی تفاوت بین اگزما و پسوریازیس در اندام های مختلف می پردازیم.

تفاوت پسوریازیس و اگزما روی پوست صورت

علائم پسوریازیس در هر قسمتی از بدن ایجاد شده اما اغلب روی زانوها و آرنج نمایان می شود. پوست سر، گردن، صورت و حتی پیشانی و گوش ها در معرض ابتلا به این بیماری هستند و باعث ناراحتی برای بیمار می شوند.  با  کنترل علائم پسوریازیس اغلب این بیماری بهبود می یابد اما ممکن است برگشت پذیر باشد.

اگزما روی صورت باعث نارحتی، درد و خارش شدید در بیمار شده و منجربه سابیده شدن بیشتر پوست می شود. خشکی و خارش ناشی از اگزما باعث ترک خوردن پوست، خونریزی و عفونت می شود و حرکات عادی روزمره را سخت می کند. تاول های چرک دار در اثر اگزما روی صورت ایجاد می شوند که خارش آن ها باعث ترکیدن تاول ها شده و مایعی که از آن خارج می شود باعث ایجاد لکه های پوستی سخت و پینه دار روی صورت می شوند. اگزمای صورت با مصرف داروهای موضعی کنترل می شود اما در برخی مواقع استفاده از داروهای سیستماتیک لازم است.

تفاوت پسوریازیس و اگزما روی پوست دست

لک های پسوریازیس معمولا روی پشت دست ها، بند انگشتان و حتی کف دست ها رخ می دهد و با پوسته پوسته شدن شدید و خشکی پوست همراه است و انجام کارهای ساده را سخت می کند. در بعضی اوقات پسوریازیس دست ها باعث بروز پسوریازیس در ناخن ها می شود که شبیه به عفونت قارچی است و به علت تولید بیش از حد سلول های جدید زیر ناخن، ناخن تغییر رنگ می دهد و کنده می شود.

اگزمای دست شایع ترین نوع اگزما است که به علت تماس دست ها با مواد شوینده و بهداشتی، پارچه ی لباس، حیوانات، مواد حساسیت زا و… به وجود می آید. خشکی پوست دست ها به علت شستن مکرر رخ می دهد و اگزما را شدیدتر می کند.

تفاوت پسوریازیس و اگزما در بالا و پایین پاها

پسوریازیس اغلب روی پاها و زانوها و بعضی از ضایعات آن روی بخش وسیعی از پاها رخ می دهد. البته ظواهر پسوریازیس انواع مختلفی دارد به طور مثال پسوریازیس خالدار به صورت لکه های قطره ای شکل و قرمز رنگ و پسوریازیس پلاک به صورت لکه های بدون شکل، بزرگ و قرمز رنگ و ضخیم روی پاها بروز می یابند.

اگزما روی قسمت های چین دار پاها مانند پشت زانو، جلوی قوزک پا بروز می کند زیرا در این مناطق ممکن است مواد تحریک کننده و عرق به علت پوشیدن لباس و هوا جمع شوند. تماس پیوسته این مناطق با لباس باعث خروج مایعات، خونریزی و عفونت می شود. هنگامی که مواد تحریک کننده با قسمت هایی از پوست که به یکدیگر ساییده می شوند، تماس داشته باشند، محیط برای بروز درماتیت آتوپیک فراهم می شود.

تفاوت پوست خشک در پسوریازیس و اگزما

لک های پوستی پسوریازیس پوسته پوسته و خشک نیستند و به صورت لکه های قرمز رنگ و ضخیم هستند. بعضی از لک های پسوریازیس می توانند به صورت لکه های سفید و ضخیم از سلول های مرده باشند که پوسته ای در آن ها قابل مشاهده نیست، اما تجمع سلول های مرده ی پوست می توانند تا مرحله ی پوسته پوسته شدن پیشرفت کنند.

لک های پوستی اگزما بسیار خشک و شکننده هستند و به سرعت ترک می خوردند. پوسته پوسته شدن ممکن است مانند آفتاب سوختگی یا پینه باشد. در بعضی مواقع پوسته ریزی بدون ایجاد زخم، خونریزی و تحریک پوست است و یا در سایر مواقع ترک خوردن پوست و باز شدن تاول ها به علت پوسته پوسته شدن، ایجاد می شود، در این صورت باید احتیاط لازم برای پیشگیری از عفونت ویروسی یا باکتریایی انجام شود.

تفاوت پسوریازیس و اگزما در مناطق دیگر

پسوریازیس ممکن است روی ناحیه ی تناسلی ، زیر بغل و کف پاها یا قسمت هایی که دارای چین خوردگی هستند بروز کنند. این مناطق اگر درگیر پسوریازیس شوند، لکه های بزرگتر و سخت تری دارند زیرا در این مناطق رطوبت زیادی وجود دارد.

اگزما نیز ممکن است روی ناحیه ی تناسلی نوزاد به علت مواد تحریک کننده یا حساسیت زا در پوشک یا کرم پای کودک ایجاد شده که باعث بروز بثورات قرمز رنگ می شود. با استفاده از پوشک هایی از جنس کتان نرم وتغییر ماده ی شوینده ، اگزما در ناحیه ی تناسلی نوزاد، رفع می شود. در افراد بالغ تغییر ماده شوینده لباس ها، پارچه و پاک کننده ی آنها، اگزما را کاهش می دهد.

تفاوت پسوریازیس شدید و اگزمای شدید

پسوریازیس شدید می تواند باعث بروز التهاب شدید و لک هایی مانند آفتاب سوختگی شود که در این صورت نیاز به فوریت های پزشکی توسط متخصص دارد.

اگزمای شدید نیز در قسمت های بیشتر پوست بروز می کند و عواملی مانند حساسیت پوست، تماس با مواد محرک و نوع روش درمانی در شدت اگزما تاثیر دارند. در موارد شدید اگزما باعث ترکیدن تاول ها و خارج شدن مایع از آن ها و خونریزی شدید می شود که خطرناک است و احتمال عفونت را افزایش می دهد.

جمع بندی

پوست جزء اندام هایی است که نیاز به مراقبت بیشتر دارد زیرا نزدیک ترین اندامی است که در معرض انواع میکروب ها، ویروس ها و آلرژن ها قرار می گیرد.احتمال بروز هر نوع بیماری پوستی سریع می باشد زیرا پوست تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی و تماس مستقیم با مواد گوناگون است.

از آن جایی که اغلب انسان ها پوست را جدی نمی گیرند و از آن به خوبی مراقبت نمی کنند، ممکن است به بیماری هایی با خطرات جدی تر و مخرب تر مبتلا شوند که اکثر اوقات به دلیل خشکی پوست است.

اگزما و پسوریازیس از شایع ترین بیماری های التهابی پوستی هستند که درمان قطعی ندارند و فقط با کاهش علائم های ناشی از آن ها، کنترل می شوند و می توان با راهکارهای کمک درمانی به کاهش علائم کمک کرد. این بیماری ها در سنین مختلف بروز می کند و دردناک است. بنابراین باید به پوست خود بیشتر دقت کنیم و همیشه آن را تمیز نگه داریم.