تصلب شرایین یکی از ییماری های شایع قرن اخیر و یکی از عوامل مهم در بروز سکته قلبی است. «آترواسکلروز» نیز یک نوع خاص از تصلب در شرایین است که در آن تجمع چربی، کلسترول و سایر مواد در داخل و روی دیواره شریان‌ها اتفاق می‌افتد. این مواد جمع شده را با نام «پلاک» می‌شناسیم که می‌تواند باعث باریک شدن شریان‌ها و مسدود شدن جریان خون شود. همچنین پلاک می‌تواند ترکیده و منجر به لخته شدن خون در بدن شود.
تصلب شرایین بیماری است که گاهی با Arteriosclerosis اشتباه گرفته می‌شود. بر طبق اطلاعات mayoclinic، اگر رگ‌های خونی (شریان‌ها) که اکسیژن و مواد مغذی را از قلب به سایر قسمت‌های بدن حمل می‌کنند، ضخیم و سفت شوند و جریان خون را به اندام‌ها و بافت‌ها محدود کنند، ما با تصلب شرایین روبه‌رو شده‌ایم. در واقع، شریان‌های سالم انعطاف پذیر و قابل ارتجاع هستند، اما با گذشت زمان، دیواره‌های سرخرگ‌ها می‌توانند سخت شوند که این وضعیت به عنوان «سخت شدن شریان‌ها» هم شناخته می‌شود.
با ما همراه باشید تا علت این مسئله را بیشتری بررسی کرده و نکات مهم برای درمان و پیشگیری از آن را هم بشناسیم.
در این مقاله می‌خوانید
آشنایی با آترواسکلروز
همان‌طور که در مقدمه هم عنوان شد، آترواسکلروز به تجمع پلاک در دیواره رگ‌های اطلاق می‌شود. در این وضعیت اختلالی در نظم طبیعی شریان‌ها که خون حاوی اکسیژن را به سراسر بدنتان منتقل می‌کنند، به وجود می‌آید. زیرا پلاک با ترکیب‌هایی از جمله چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد در شریان‌ها دیده می‌شود. با ایجاد پلاک، دیواره شریان ضخیم و سفت خواهد شد و این فرایند عموما در مراحل اولیه بیماری بی‌صدا است.
در واقع ممکن است تصلب شرایین برای مدت زمان زیادی، بدون بروز هیچ نشانه‌ای در بدن ما وجود داشته باشد. اما با رشد پلاک، دهانه شریان باریک‌تر و فضایی کمتر برای جریان خون باقی می‌ماند. چنین وضعیتی به ما نشان می‌دهد که خون کمتری به اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌رسد. همچنین قدرت کم جریان خون هم می‌تواند منجر به پارگی پلاک و تشکیل لخته خون شود.
در نتیجه، توجه به سلامتی با چکاپ‌های دوره‌ای و کمک گرفتن از یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی، بسیار مهم است. آنها می‌توانند خطر ابتلا به آترواسکلروز را ارزیابی کنند و به شما راهکارهایی برای کاهش یا پیشگیری از پیشرفت آن ارائه دهند. تحقیقات نشان می‌دهد که برخی درمان‌ها می‌توانند اندازه پلاک را در شریان‌های شما کاهش دهند و یا ترکیب شیمیایی آن را تغییر دهند، بنابراین احتمال پارگی پلاک هم کمتر می‌شود.
البته اگر به این وضعیت دچار هستید، حتما پزشک شما تجویز داروهای مؤثر را لحاظ خواهد کرد. برای نمونه قرص آترومد باریج همیشه یکی از داروهای مناسب برای درمان گیاهی چربی خون بوده که افراد در استفاده از آن، تجربه مثبتی داشته‌اند.
دلایل اصلی تصلب شرایین
گفتیم که شریان‌ها همان رگ‌های خونی هستند که خون را از قلب به سراسر بدن منتقل می‌کنند و توسط لایه نازکی از سلول‌های اندوتلیوم هم پوشیده شده‌اند. این لایه در داخل رگ‌ها، شکل و صافی جریان خون را حفظ می‌کند. اما وقتی پلاک‌های آترواسکلروتیک در شریان‌ها به وجود می‌آیند، با ایجاد آسیب در لایه نازک اندوتلیوم باعث بروز تصلب شرایین می‌شوند.
عوامل مختلفی می‌توانند در آسیب رسیدن این لایه و شروع فرایند آترواسکلروز مؤثر باشند. از جمله عوامل شایعی که می‌توانند زمینه‌ساز این شرایط باشند عبارتند از:
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- التهابات مانند آرتریت یا لوپوس
- چاقی
- دیابت
- سیگار کشیدن
به یاد داشته باشید که آسیب به لایه اندوتلیوم، باعث ورود و برخورد کلسترول بد یا همان LDL به دیواره شریان‌های خونی می‌شود. گلبول‌های سفید خون هم برای هضم این کلسترول به دیواره شریان حمله می‌کنند. در طی سال‌ها، با تجمع کلسترول و سلول‌ها با تشکیل پلاک در دیواره شریان‌ها مواجه می‌شویم.
پلاک‌های جامانده روی دیواره شریان، باعث برآمدگی در این قسمت می‌شوند. با بدتر شدن وضعیت آترواسکلروز، این برآمدگی نیز بزرگ‌تر می‌شود و در نهایت می‌تواند انسداد را به دنبال داشته باشد. با گذشت زمان، این فرایند در تمامی بدن ادامه پیدا می‌کند و نه تنها قلب، بلکه عروق خونی سایر اعضای بدن هم در معرض خطر قرار می‌گیرند.
تصلب شرایین معمولا تا زمانی که فرد به سن میان‌سالی یا بالاتر نرسیده باشد، هیچ علامت مشخصی را نشان نمی‌دهد. اما به مرور و با تنگی شدید در شریان‌ها می‌تواند جریان خون را کاهش داده، درد و علائم بیشتری را هم ایجاد کند. در بعضی موارد، انسداد‌هایی که حاصل این پلاک‌ها هستند، ممکن است به طور ناگهانی پاره شوند. در این وضعیت با لخته شدن خون در داخل شریان مواجه می‌شویم که دلیل اصلی بروز سکته مغزی به شما می‌رود.
نشانه و علائم این وضعیت چیست؟
علائم آترواسکلروز معمولا تا زمانی که یک سرخرگ به اندازه کافی باریک و یا مسدود نشده باشد، دیده نخواهند شد. در واقع این نوع شریان‌ها باید در وضعیتی باشند که نتوانند خون را به صورت کامل به بافت‌ها و اندام‌ها برسانند. در برخی موارد، لخته‌ها کاملا جریان خون را مسدود کرده و باعث حمله قلبی یا سکته هم خواهند شد. برطبق my.clevelandclinic، شدت علائم تصلب شرایین، به شرایط و شریانی دارد بستگی که تحت تأثیر قرار گرفته است. به عنوان مثال:
– در صورتی که آترواسکلروز در شریان‌های قلبی بروز پیدا کند، ممکن است فرد با درد و یا فشار در قفسه سینه (آنژین) مواجه شود.
– وقتی که آترواسکلروز در شریان‌هایی که به مغز منتهی می‌شوند رخ دهد، فرد مشکل در صحبت کردن یا تکلم، بی‌حسی و یا ضعف ناگهانی در بازوها یا پاها، از دست دادن موقتی بینایی در یک چشم یا افتادگی عضلات صورت (TIA) را تجربه خواهد کرد. ممکن است این علائم نشان دهنده یک حمله ایسکمیک گذرا باشد. همچنین در صورت عدم درمان، TIA می‌تواند منجر به سکته شود.
– زمانی که آترواسکلروز در شریان‌های بازوها و پاهای فرد رخ دهد، ممکن است علائم بیماری شریان‌های محیطی مانند درد پا هنگام راه رفتن (کلودیکاسیون) و یا کاهش فشار خون در اندام آسیب دیده را تجربه کند.
– در وضعیتی که آترواسکلروز در شریان‌هایی که به کلیه‌های فرد منتهی می‌شوند رخ دهد، ممکن است او با فشار خون بالا یا نارسایی کلیه مواجه شود.
اگر با بررسی این موارد در مورد وضعیت خودتان نگران هستید، حتما با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید. همیشه تشخیص و درمان به موقع این وضعیت می‌تواند از بدتر شدن تصلب شرایین جلوگیری کرده و حتی از حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر موقعیت‌های اورژانسی پیشگیری کند.
روش‌های درمان تصلب شرایین
بر طبق hopkinsmedicine، پزشکان اذعان دارند که بهترین درمان آترواسکلروز می‌تواند شامل تغییر سبک زندگی ما باشد. با تغذیه سالم و تحرک بیشتر حتما بخش بزرگی از این وضعیت را رفع کرده و از مصرف دارو و یا جراحی دور خواهیم ماند. اما وقتی از این مرحله عبور می‌کنیم و با تصلب در شرایین روبرو هستیم، به طور معمول داروها نقش مهم ایفا می‌کنند. البته حتی زمانی که داروهای مؤثر تجویز می‌شوند هم فرد باید سبک زندگی خود را تغییر دهد.
به این معنی که کاهش مصرف سیگار، کنترل سطح کلسترول، کاهش سطح قند خون، انجام ورزش، تغییر در عادات غذایی و کنترل فشار خون را حتما در نظر داشته باشد. برخی از مهم‌ترین داروهایی که برای درمان این وضعیت تجویز می‌شوند عبارتند از:
· داروهای ضد پلاکت
در گروه داروهای ضد پلاکت، داروهایی همچون آسپرین، کلوپیدوگرل، تیکلوپیدین و دی پیریدامول قرار دارند که می‌توانند برای کاهش توانایی پلاکت‌ها در خون برای چسبیدن به یکدیگر و ایجاد لخته استفاده شوند.
· داروهای ضد انعقاد
در دسته داروهای ضد انعقاد هم داروهایی همچون وارفارین و هپارین می‌توانند برای کاهش توانایی لخته شدن خون و جلوگیری از تصلب شرایین استفاده شوند.
· داروهای کاهش دهنده کلسترول
همچنین، در دسته داروهای کاهش دهنده کلسترول، استاتین‌ها گروهی از داروهای مؤثر برای کاهش سطح چربی‌های (لیپیدها) در خون، به ویژه کلسترول لیپید با چگالی کم (LDL) هستند که شامل سیمواستاتین، آتورواستاتین و پراواستاتین می‌شوند.
· داروهای فشار خون
در گروه داروهای مؤثر برای فشار خون هم چندین نمونه مختلف از داروها وجود دارد که هر کدام به روش‌های متفاوت بر کاهش فشار خون تأثیر دارند. علاوه بر این موارد، ممکن است پزشک شما فیبرات را برای کمک به بهبود سطح کلسترول و تری گلیسیرید شما تجویز کند.
· داروهای گیاهی
بسیاری از افراد برای درمان و کنترل این وضعیت و همچنین کاهش کلسترول LDL و تری گلیسیرید به سراغ داروی گیاهی می‌روند. در میان لیست بلند بالای محصولات مؤثر در این زمینه، قرص آترومد بی باریج یکی از بهترین داروها برای درمان گیاهی چربی خون است. آترومد بی علاوه بر پیشگیری از تصلب شرایین (Atherosclerosis) می‌تواند بر افزایش HDL، کاهش قند خون، کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر (IBS) و سوء هاضمه عملکردی (Functional dyspepsia) هم تأثیر مثبتی بگذارد.
ضمن اینکه آترومدبی به عنوان آنتی‌اکسیدان و محافظ کبد هم شناخته می‌شود. این داروی تهیه شده با عصاره برگ کنگر فرنگی (Artichoke Leaf Extract) را ۳ بار در روز (هر بار ۱ الی ۲ قرص) هنگام صرف غذا، میل کنید.
پیشگیری از تصلب شرایین
رعایت یک رژیم غذایی سالم، کاهش وزن، بهره وری از فعالیت بدنی و کنار گذاشتن مصرف دخانیات می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به تصلب در شرایین کمک کنند. رژیم غذایی سالمی که از آن صحبت می‌کنیم شامل مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، گوشت بدون چربی، مرغ بدون پوست، غذاهای دریایی و لبنیات بدون چربی یا با کمترین حد چربی است. همچنین پیشنهاد می‌کنیم بررسی و حفظ فشار خون سالم را در کنار بررسی و حفظ سطح کلسترول و قند خون سالم در نظر داشته باشید.
