یکی از بیماری های بسیار شایع که ممکن است بیشتر افراد حتی چند بار در طی یک سال درگیر آن شوند، بیماری اسهال است. وقتی که دچار اسهال می شوید، مدفوع شما حالت شل و آبکی را به خود خواهد گرفت. در بیشتر موارد علت به وجود آمدن اسهال ناشناخته است و این بیماری پس از گذشت چند روز خود به خود برطرف می شود.
در این مقاله می‌خوانید
- اسهال چیست؟
- انواع اسهال
- چه کسانی ممکن است دچار اسهال شوند؟
- علت اسهال چه مواردی می تواند باشد؟
- آیا آنتی بیوتیک ها را می توان یکی از دلایل ابتلا به انواع اسهال معرفی کرد؟
- علائم اسهال چیست؟
- در مورد کدام رنگ ها از اسهال باید نگران باشیم؟
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- آیا غذاهایی وجود دارد که به رفع اسهال من کمک کند؟
- آیا می توان از اسهال جلوگیری کرد؟
- جمع بندی
اسهال چیست؟
مطالعات بسیاری بر روی اسهال، علائم و درمان آن انجام شده است. بر طبق مطالعات my.clevelandclinic برروی اسهال، یکی از موارد شایع در ایجاد انواع اسهال باکتری ها و ویروس ها هستند و یکی از عوارض جانبی ای که ابتلا به انواع اسهال می تواند برای بدن بسیار خطرناک باشد، کم آب شدن بدن است.
مدفوع بخشی منظم از زندگی شما است. با این حال، گاهی اوقات روند خروج مواد زائد از بدن شما تغییر می کند. هنگامی که مدفوع شل یا آبکی دارید، به آن اسهال می گویند. اسهال یک بیماری بسیار شایع است و معمولاً بدون مداخله برطرف می شود.
اسهال می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد و معمولاً طی یک تا سه روز خود به خود از بین می رود. وقتی اسهال دارید، نیاز دارید سریع به دستشویی بروید و این ممکن است به تعداد دفعات زیادی اتفاق بیفتد. همچنین ممکن است احساس نفخ داشته باشید و یا احساس گرفتگی در زیر شکم را داشته باشید. حتی ممکن است گاهی اوقات حالت تهوع داشته باشید.
اگرچه اکثر موارد اسهال به خودی خود برطرف می شوند اما گاهی اوقات اسهال می تواند منجر به عوارض جدی شود. اسهال می تواند باعث کم آبی بدن (زمانی که بدن شما مقدار زیادی آب از دست می دهد)، عدم تعادل الکترولیت ها (از دست دادن سدیم، پتاسیم و منیزیم که نقش کلیدی در عملکردهای حیاتی بدن دارند) و نارسایی کلیه (که علت آن نرسیدن خون یا مایع کافی به کلیه ها است) شود.
وقتی اسهال دارید، همراه با مدفوع، آب و الکترولیت های بدن خود را از دست می دهید. برای جایگزینی مایعاتی که از این طریق از دست می دهید، باید مقدار فراوانی مایعات بنوشید. توجه داشته باشید که اگر میزان کم آبی بدن برطرف نشود و یا بهتر نشود، این موضوع می تواند به یک مشکل جدی تبدیل شود.
انواع اسهال
در واقع طبقه بندی های مختلفی برای تقسیم بندی انواع اسهال وجود دارد. انواع اسهال عبارتند از:
اسهال حاد (Acute diarrhea)
یکی از انواع اسهال، اسهال حاد است. شایع ترین نوع اسهال حاد، اسهال آبکی شل است که معمولا ۱۲ ساعت تا ۴ روز پس از تماس با فردی که بیمار است، شروع می شود. این نوع از اسهال نیازی به درمان ندارد و معمولا در عرض ۳ الی ۷ روز از بین می رود.
اسهال مداوم (Persistent diarrhea)
در تقسیم بندی انواع اسهال، طبقه دیگری که وجود دارد اسهال مداوم است. طیف گسترده ای از مشکلات می تواند باعث اسهال مداوم شود. برخی از شایع ترین علل اسهال مداوم عبارتند از سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری التهاب روده (مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو) و در نهایت سندرم های سوء جذب مانند بیماری سلیاک که در این بیماری غذا نمی تواند هضم و جذب شود. این نوع اسهال نیز معمولاً برای چند هفته (حدودا بین دو تا چهار هفته) ادامه دارد و پس از آن علائم بیماری شروع به کاهش می کند.
اسهال مزمن (Chronic diarrhea)
آخرین نوع از انواع اسهال، اسهال مزمن است. اسهال مزمن به دفع مدفوع شل برای سه نوبت و یا حتی بیشتر در روز گفته می شود. هم چنین اسهالی که بیش از چهار هفته طول بکشد یا برای از بین رفتن آن به یک دوره زمانی طولانی نیاز باشد، اسهال مزمن نامیده می شود.
چگونه اسهال مزمن را درمان کنیم؟
مقدار زیادی مایعات از جمله آب، آب گوشت و آب میوه بنوشید. بهتر است از نوشیدن کافئین و الکل خودداری کنید. هنگامی که حرکات روده ها به حالت معمول خودشان بازگشتند، غذاهای نیمه جامد و کم فیبر را به تدریج به وعده های غذایی خود اضافه کنید. خوردن نان تست، تخم مرغ، برنج یا مرغ می تواند در بهبود سریع تر شما بسیار مفید باشد.
چه کسانی ممکن است دچار اسهال شوند؟
هر کسی ممکن است دچار اسهال شود. بسیاری از افراد چندین بار در سال ممکن است دچار انواع مختلف اسهال شوند. به طور کلی اسهال یک پدیده رایج است که برای اکثر مردم نگرانی عمده ای از ابتلا به انواع اسهال وجود ندارد.
با این حال، مبتلا شدن به اسهال می تواند برای گروه های ذکر شده زیر خطرناک باشد، از جمله:
- کودکان
- افراد مسن (سالمندان)
- کسانی که شرایط پزشکی دارند
علت این امر این است که برای هر یک از این افراد، اسهال می تواند مشکلات سلامتی دیگری را ایجاد کند.
اگر اسهالی دارید که بهبود نمی یابد یا از بین نمی رود یا اگر علائم کم آبی را تجربه می کنید، با پزشک خود تماس بگیرید. علائم شایع در انواع اسهال که باید پیگیری شوند، شامل موارد زیر باشد:
- ادرار تیره و یا از دست دادن تولید ادرار و یا کاهش قابل توجه آن
- ضربان قلب سریع
- سردرد
- پوست برافروخته و خشک
- تحریک پذیری و سردرگمی
- سبکی سر و سرگیجه
- تهوع و استفراغ شدید
- و در نهایت ناتوانی در تحمل یا نگه داشتن چیزی از طریق دهان
علت اسهال چه مواردی می تواند باشد؟
شایع ترین علت انواع اسهال، ویروسی است که روده شما را آلوده می کند (گاستروانتریت ویروسی). این عفونت معمولاً چند روز طول می کشد که گاهی اوقات نیز به آن “آنفولانزای روده” گفته می شود.
علت های دیگری که سبب بروز انواع اسهال می شوند، موارد زیر هستند :
- عفونت توسط باکتری
- ایجاد عفونت به وسیله سایر ارگانیسم ها و سم هایی که از قبل تشکیل شده اند
- خوردن مواد غذایی که می تواند سبب اختلال در دستگاه گوارش شود
- داشتن آلرژی به بعضی از غذاها (مانند بیماری سلیاک یا عدم تحمل لاکتوز)
- داروها
- پرتو درمانی
- سوء جذب غذا (جذب ضعیف)
آیا آنتی بیوتیک ها را می توان یکی از دلایل ابتلا به انواع اسهال معرفی کرد؟
اکثر آنتی بیوتیک ها (کلیندامایسین، اریترومایسین ها و سایر انواع آنتی بیوتیک ها) می توانند باعث ایجاد اسهال شوند. آنتی بیوتیک ها این توانایی را دارند که تعادل باکتری هایی که به صورت طبیعی در روده ها پیدا می شوند را تغییر دهند و به انواع خاصی از باکتری ها مانند C.difficile اجازه رشد بدهند.
اسهالی که به آنتی بیوتیک ها مرتبط می شود، می تواند در هر زمانی که آنتی بیوتیک ها را مورد استفاده قرار می دهید یا مدت کوتاهی پس از آن آغاز شود. اگر این عارضه جانبی را تجربه کردید، با ارائه دهنده مراقبت های پزشکی خود تماس بگیرید تا در مورد بهترین گزینه برای تسکین این عارضه صحبت کنید.
علائم اسهال چیست؟
علائمی که هنگام انواع اسهال می توانید تجربه کنید بسته به خفیف یا شدید بودن آن و علت اسهال می تواند متفاوت باشد.
مطابق اطلاعات پایگاه mayoclinic، زمانی که به یکی از انواع اسهال مبتلا شدید، ممکن است همه این علائم یا فقط تعداد کمی از آن ها را تجربه کنید. علامت اصلی که در انواع اسهال مشاهده می شود، وجود مدفوع شل یا آبکی است.
سایر علائمی که در ابتلا به اسهال خفیف می تواند وجود داشته باشد، موارد زیر هستند:
- نفخ یا گرفتگی در ناحیه شکم
- نیاز شدید و فوری به اجابت مزاج
- حالت تهوع (ناراحتی معده)
اگر اسهال شدید دارید، ممکن است علائمی مانند:
- تب
- کاهش وزن
- کم آبی بدن
- درد شدید
- استفراغ
- و وجود خون در مدفوع
اسهال شدید می تواند باعث به وجود آمدن عوارض قابل توجهی در بدن شود. اگر این علائم را دارید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید و به دنبال مراقبت های درمانی باشید.
در مورد کدام رنگ ها از اسهال باید نگران باشیم؟
رنگ مدفوع شما می تواند با توجه به عوامل مختلف مثلا نوع و رنگ غذایی که میخورید، متفاوت باشد. اگر زمانی در مدفوع خود خون مشاهده کردید یا مدفوع سیاهی داشتید، باید به دنبال بررسی علت آن باشید. موارد مهم که باید بررسی شوند:
- سیاه و قیری شدن رنگ مدفوع
- وجود هرگونه خون یا چرک در مدفوع
- با وجود وعده های غذایی غیرچرب، به طور مداوم مدفوع شما چرب یا روغنی است
- و مدفوعی که بسیار بد بو هست
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر بالغ هستید، در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- اسهال شما بیش از دو روز بدون هیچ بهبودی ادامه دارد
- دچار کم آبی می شوید
- درد شدید شکم یا مقعدی دارید
- مدفوع خونی یا سیاه دارید
- تب بالای ۱۰۲ فارنهایت (۳۹ درجه سانتیگراد) دارید
در کودکان، به ویژه کودکان خردسال، اسهال می تواند به سرعت منجر به کم آبی بدن شود. اگر کودک شما دچار اسهال شد:
- اگر اسهال کودک در عرض ۲۴ ساعت بهبود نیافت
- یا اگر کودک شما آب زیادی از دست دهد
- تب بالای ۱۰۲ فارنهایت (۳۹ درجه سانتیگراد) دارد
- مدفوع خونی یا سیاه دارد
به پزشک مراجعه کنید.
آیا غذاهایی وجود دارد که به رفع اسهال من کمک کند؟
شما می توانید با تغییر رژیم غذایی به درمان اسهال خود کمک کنید. برخی از غذاهای کم فیبر می توانند به سفت تر شدن مدفوع شما کمک کنند.
اگر اسهال دارید، مواد غذایی زیر را به رژیم غذایی خود اضافه کنید:
- انواع مختلف سیب زمینی
- برنج سفید
- موز
- سس سیب
- نان سفید
- مرغ یا بوقلمون بدون پوست
- گوشت گاو بدون چربی
- ماهی
آیا می توان از اسهال جلوگیری کرد؟
چند راه وجود دارد که می توانید شانس ابتلا به انواع اسهال را در خود کاهش دهید، از جمله:
- اجتناب از ابتلا به عفونت ها با عادات بهداشتی مناسب
شستن دست ها با آب و صابون پس از استفاده از سرویس بهداشتی و پس از غذا خوردن، راه مهمی برای جلوگیری از ابتلا به انواع اسهال است. شستن کامل دست ها می تواند به حفظ سلامت شما و اطرافیانتان کمک بسیاری کند.
- دریافت واکسن
یکی از علل ایجاد انواع اسهال روتاویروس است که با تزریق واکسن روتاویروس ابتلا به اسهال قابل پیشگیری است. این واکسن در چند مرحله در طول سال های اول زندگی به نوزادان تزریق می شود.
- نگهداری صحیح غذا
با نگهداری مواد غذایی خود در دمای مناسب و نخوردن مواد غذایی ای که خراب شده اند نیز می توانید از دچار شدن به انواع اسهال جلوگیری کنید.
- مراقب آنچه در سفر می نوشید، باشید
اسهال مسافرتی زمانی رخ می دهد که آب یا سایر نوشیدنی هایی که می نوشید به درستی میکروب زدایی نشده اند. برای جلوگیری از اسهال باید چند نکته را رعایت کنید. اول این که مراقب آنچه می نوشید باشید و از آب لوله کشی و تکه های یخ استفاده نکنید و به هنگام مسواک زدن، دندان های خود را با آب لوله کشی مسواک نزنید. همین طور باید به این نکته توجه داشته باشید که از شیر، محصولات لبنی یا آب میوه های غیر پاستوریزه استفاده نکنید.
همچنین هنگام خوردن گوشت خام یا نیم پز و میوه ها و سبزیجات خام باید مراقب باشید؛ چون امکان مبتلا شدن به انواع اسهال با خوردن این مواد غذایی بسیار بالا است. در نهایت نیز در صورتی که به وجود باکتری یا ویروس در آب مصرفی شک داشتید، آب بطری یا نوشیدنی ای که ابتدا جوشانده شده است ( مانند قهوه یا چای) توصیه می شود.
جمع بندی
اسهال یکی از بیماری هایی است که در فصول مختلف، افراد با آن مواجه می شوند. داروهای کاهش اسهال بدون نسخه در دسترس هستند و در صورت عدم وجود تب و خونی نبودن مدفوع بی خطر هستند. این داروها علت اسهال را درمان نمی کنند، اما به کاهش دفعات اجابت مزاج کمک می کنند.
اگر اشتها ندارید می توانید برای مدت کوتاهی فقط مایعات بنوشید. در صورت داشتن اسهال آبکی نشاسته و غلات پخته شده (مانند سیب زمینی، رشته فرنگی، برنج، گندم و جو دوسر) با نمک توصیه می شود. کراکر، موز، سوپ و سبزیجات آب پز نیز ممکن است خورده شوند.
اگر اسهال دارید، مراقب باشید از سرایت عفونت به خانواده، دوستان و همکاران خودداری کنید. تا زمانی که اسهال دارید ناقل هستید. عفونت ها معمولاً از دست به دهان منتقل می شوند. شستن دست ها، مراقبت از پوشک، و بیرون ماندن از محل کار یا مدرسه چند راه برای جلوگیری از آلوده شدن افراد دیگر هستند.
