اگر علائم یا نشانه‌های بیماری کبدی در شما ایجاد شده باشد پزشک شما ممکن است انجام آزمایش کبد چرب (Fatty Liver) را توصیه کند. در بسیاری از موارد، بیماری کبد چرب با توجه به نتایج آزمایش کبد چرب تفسیر میشود و پس از بررسی افزایش آنزیم‌های کبدی در آزمایش خون تشخیص داده میشود.
برای مثال، پزشک ممکن است آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیم‌های کبدی شما تجویز کند. افزایش آنزیم‌های کبدی، نشانه التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی از علل التهاب کبد است، اما تنها علت به وجود آمدن التهاب نیست. اگر نتایج آزمایش کبد چرب شما افزایش سطح آنزیم‌های کبدی را نشان دهد، احتمالا پزشک آزمایش‌های بیشتری را برای شناسایی علت التهاب تجویز کند.
تست‌های عملکرد کبد، آزمایش‌های خونی هستند که برای کمک به تشخیص و کنترل بیماری یا آسیب کبدی استفاده می‌شوند. در این آزمایش‌ها سطح آنزیم‌ها و پروتئین‌های خاصی را در خون شما بررسی میشود.
برخی از این آزمایش‌ها به منظور بررسی عملکرد طبیعی کبد در تولید پروتئین و حذف بیلی روبین، یک محصول زائد خون انجام میشود. سایر آزمایش‌های عملکرد کبد، آنزیم‌هایی را که سلول‌های کبد در پاسخ به آسیب یا بیماری آزاد می‌کنند اندازه‌گیری می‌کند.
بیماری کبد الکلی و غیرالکلی تحت عنوان بیماری کبد چرب قرار می‌گیرند، اما علل و درمان آنها متفاوت است. برای تشخیص بیماری گاهی اوقات باید چندین آزمایش کبد چرب انجام دهید.
نوشیدن بیش از حد الکل در درازمدت باعث تجمع چربی در کبد شده و یک به بیماری تحت عنوان بیماری کبدی الکلی منجر میشود. این بیماری در نهایت باعث زخم شدن بافت کبد شده که به سیروز معروف است. عملکرد کبد نیز بسته به میزان زخم و آسیب کاهش می‌یابد.
بر طبق مطالعات healthline، اگر الکل کمی مصرف می‌کنید یا اصلا مصرف نمی‌کنید، بافت چربی ممکن است در کبد شما ایجاد شود. به این بیماری نیز کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) گفته میشود. بیماری کبد چرب شدید NAFLD نیز منجر به سیروز میشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این بیماری از جمله انواع آزمایش کبد چرب برای تشخیص بیماری با ادامه این مطلب همراه شوید.
در این مقاله می‌خوانید
چه کسانی باید برای تشخیص بیماری کبد چرب غیر الکلی آزمایش کبد چرب را انجام دهند؟
از آنجایی که اکثر بیماران مبتلا به NAFLD هیچ علامتی ندارند، انجام آزمایش‌های لازم برای تشخیص بیماری کبد چرب معمولا به افرادی که اضافه وزن دارند و آزمایش خون آنها سطوح بالایی از آنزیم کبدی را نشان‌می‌دهد توصیه میشود.
سطح بالای آنزیم کبد، التهاب احتمالی کبد را نشان می‌دهد. تشخیص بیماری پس از حذف سایر علل التهاب کبد انجام میشود؛ بنابراین هدف از آزمایش، هم ارزیابی شدت التهاب کبد و هم حذف سایر علل احتمالی التهاب کبد مانند سنگ کیسه صفرا یا عفونت ویروسی است.
انجام آزمایش برای تشخیص بیماری کبد چرب NAFLD در افرادی که از قبل هیچ شرایط یا نشانه‌ای از التهاب کبد ندارند، به دلیل احتمال بسیار کم ابتلا به NAFLD و خطر احتمالی یافتن ناهنجاری‌هایی که در نهایت مهم نیستند، اما می‌توانند منجر به آزمایش‌های غیرضروری و مضر شوند، توصیه نمی‌شود.
کبد چرب چگونه تشخیص داده می شود؟
در ابتدا، برای تشخیص کبد چرب، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند، یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و یک یا چند آزمایش کبد چرب را تجویز می‌کند. در صورتی که پزشک احتمال دهد که بیماری کبد چرب دارید از شما سؤالاتی درباره موارد زیر خواهد پرسید:
- سابقه پزشکی خانوادگی شما از جمله هرگونه سابقه بیماری کبدی
- سابقه مصرف الکل و بررسی عادات سبک زندگی شما
- بررسی بیماری‌هایی که ممکن است داشته باشید
- هر دارویی که ممکن است مصرف کنید
- تغییرات اخیر در سلامت شما
اگر علائمی مانند خستگی، از دست دادن اشتها یا علائم بدون دلیل دیگری را تجربه کرده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید.
معاینه بدنی
گاهی اوقات، پزشک برای بررسی التهاب کبد، شکم شما را فشار داده یا آن را لمس می‌کند. اگر کبد شما بزرگ شده باشد پزشک ممکن است آن را احساس کند. با این حال، گاهی اوقات کبد شما بدون بزرگ شدن، ملتهب میشود و پزشک شما حتی با لمس کردن شکم شما نمی‌تواند تشخیص دهد که کبد ملتهب شده است یا خیر.
انواع آزمایش کبد چرب برای تشخیص بیماری کبد چرب
آزمایش‌های مختلفی به منظور تشخیص و بررسی وضعیت کبد انجام می‌گیرد. تشخیص بیماری در مراحل اولیه در جلوگیری از پیشرفت بیماری و درمان آن نقش به سزایی دارد. با وجود این، به این دلیل که این بیماری علائم مشخصی ندارد بسیاری اوقات دیر و به صورت تصادفی در حین انجام آزمایش برای بررسی بیماری یا مشکل دیگر تشخیص داده میشود. در هر حال، به طور معمول، از سه نوع آزمایش کبد چرب زیر برای تشخیص بیماری کبد چرب استفاده میشود:
- آزمایش خون مانند تست‌های عملکرد کبد که التهاب کبد را اندازه‌گیری می‌کند.
- آزمایش‌هایی برای بررسی ظاهر کبد مانند سونوگرافی، اسکن سی تی اسکن و تصویربرداری پرتو مغناطیسی (MRI)
- آزمایش‌های جدیدتر که میزان چربی در کبد را تعیین می‌کند مانند الاستوگرافی گذرا که یک آزمایش مبتنی بر اولتراسوند است و میزان سفت بودن کبد را اندازه‌گیری می‌کند. یک نکته مهمی که باید به آن اشاره کنیم این است که زمانی که کبد مقدار زیادی چربی دارد انجام این آزمایش‌های مبتنی بر اولتراسوند ممکن است برای تشخیص بیماریهای پیشرفته‌تر کبدی مانند NASH و فیبروز کبد چندان قابل‌اعتماد نباشند.
- در صورتی که پزشک شما به بیماری کبد در مرحله حاد یا دلایل دیگری از بروز مشکلات کبدی مشکوک باشد ممکن است انجام بیوپسی کبد را توصیه کند که در آن یک تکه کوچک از کبد با استفاده از سوزنی که از طریق پوست وارد کبد میشود، برداشته میشود.
در ادامه به توضیح و بررسی این نوع آزمایش‌ها که از آنها برای تشخیص بیماری کبد چرب استفاده میشود می‌پردازیم:
آزمایش خون و تست‌های عملکرد کبد
نتایج غیر طبیعی تست عملکرد کبد همیشه نشان‌دهنده بیماری کبدی نیست. پزشک نتایج را بررسی و آنها را توضیح خواهد داد.
از آزمایش‌های عملکرد کبد می‌توان برای موارد زیر استفاده کرد:
- غربالگری عفونت‌های کبدی مانند هپاتیت
- نظارت بر پیشرفت یک بیماری مانند هپاتیت ویروسی یا الکلی و تعیین میزان کارآمدی یک درمان
- اندازه‌گیری و بررسی شدت یک بیماری به ویژه زخم کبد (سیروز)
- کنترل عوارض جانبی احتمالی داروها
برخی از انواع آزمایش کبد چرب از جمله تست‌های عملکرد کبد، سطح آنزیم‌ها و پروتئین های خاصی را در خون شما بررسی می‌کند. گاهی اوقات، سطوح بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعی نشان‌دهنده مشکلات کبدی هستند. برطبق mayoclinic ، برخی از رایج‌ترین آزمایش‌های عملکرد کبد عبارتند از:
آلانین ترانس آمیناز (ALT)
ALT آنزیمی است که در کبد یافت میشود و به تبدیل پروتئین‌ها به انرژی برای سلول‌های کبد کمک می‌کند. هنگامی که کبد آسیب می‌بیند، ALT در جریان خون آزاد میشود و سطح آن افزایش پیدا می‌کند.
آسپارتات ترانس آمیناز (AST)
AST آنزیمی است که سوخت‌وساز اسیدهای آمینه را انجام می‌دهد. درست مانند ALT، این آنزیم نیز در سطوح پایین در خون وجود دارد. افزایش سطح AST، آسیب کبدی، بیماری یا آسیب عضلانی را نشان می‌دهد.
آلکالین فسفاتاز (ALP)
ALP آنزیمی است که هم در کبد و هم در استخوان وجود دارد. این آنزیم پروتئین‌ها را تجزیه می‌کند. سطوح بالاتر از حد طبیعی ALP نشان‌دهنده آسیب یا بیماری کبدی مانند مسدود شدن مجرای صفراوی یا برخی بیماریهای استخوانی است.
آلبومین و پروتئین کل آلبومین
یکی دیگر از انواع پروتئین‌هایی است که در کبد تولید میشود. بدن به این نوع پروتئین‌ها برای مقابله با عفونت‌ها و انجام وظایف دیگر نیاز دارد. وقتی که سطح آلبومین و پروتئین کل پایین‌تر از حد معمول باشد از احتمال آسیب یا بیماری کبدی خبر می‌دهد.
بیلی روبین
ماده‌ای که هنگام تجزیه طبیعی گلبول‌های قرمز تولید میشود بیلی روبین نام دارد. بیلی روبین پس از عبور از کبد همراه با مدفوع دفع میشود. گاهی اوقات، افزایش سطح این نوع ماده با آسیب یا بیماری کبدی یا انواع خاصی از کم‌خونی همراه است.
گاما گلوتامیل ترانسفراز GGT
GGT یک نوع آنزیم در خون است. وقتی سطح این آنزیم به بالاتر از حد نرمال برسد به کبد یا مجرای صفراوی آسیب می‌رساند.
ال- لاکتات دهیدروژناز
تست لاکتات دهیدروژناز یکی از زیرمجموعه‌های آزمایش کبد چرب برای بررسی میزان این آنزیم است. این آنزیم نیز در کبد وجود دارد. گاهی اوقات آسیب به کبد به دلیل سطوح بالای این آنزیم رخ می‌دهد.
زمان پروترومبین
مدت زمانی است که لخته شدن خون شما طول شود. افزایش PT با آسیب کبدی مرتبط است.
آزمایش کبد چرب و تصویربرداری
به نقل از پایگاه healthline، پزشک شما ممکن است از یک یا چند مورد از آزمایش‌های تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات کبدی استفاده کند:
- معاینه سونوگرافی
- سی تی اسکن
- اسکن ام‌آرآی
علاوه بر این، آنها ممکن است آزمایشی به نام الاستوگرافی گذرا با کنترل ارتعاش (VCTE) FibroScan برای شما تجویز کنند. در این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس پایین برای بررسی و اندازه‌گیری سفتی کبد استفاده میشود و به بررسی جای زخم کمک می‌کند.
انجام آزمایش کبد چرب با بیوپسی کبد
بیوپسی کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد شناخته میشود. در طول بیوپسی کبد، پزشک یک سوزن را به کبد شما وارد می‌کند و یک تکه بافت را برای معاینه برمی دارد. برای کاهش درد به شما یک بی حس‌کننده موضعی زده خواهد شد. با انجام این آزمایش پزشک تشخیص می‌دهد که بیماری کبد چرب و اسکار کبدی دارید یا خیر.
درمان کبد چرب با پرولیو باریج
بیماری کبد چرب غیرالکلی [Nonalcoholic fatty liver disease (NAFLD)] ، یکی از شایعترین علل اختلالات مزمن کبدی است. این بیماران، همزمان به بیماریهای قابل توجه بسیاری مانند دیابت، هایپوتیروئیدی و سندروم متابولیک مبتلا هستند. به علت اپیدمی چاقی و دیابت نوع دو، شیوع بیماری کبدچرب در کودکان و بزرگسالان به سرعت رو به افزایش است.
داروهای مورد استفاده در درمانNAFLD باید وزن بدن را کاهش دهند، مقاومت نسبت به انسولین و سایر تغییرات متابولیک را بهبود بخشند، با تاثیر به عنوان یک ضدالتهاب و تعدیل کننده سیستم ایمنی، ارتباط بین بافت چربی و عملکرد کبد را کاهش دهند و با متوقف نمودن استرس اکسیداتیو، پیشرفت استئاتوز کبدی به سمت التهاب و فیبروز را تعدیل نمایند.
پرولیو باریج بعنوان داروی گیاهی موثر درمان کبد چرب شناخته می شود. مواد موثره موجود در پرولیو باریج، دارای خواص هپاتوپروتکتیو، آنتی اکسیدان، ضدالتهاب و ضدفیبروز و خواص محافظ کبدی زیادی هستند و به عنوان درمان NAFLD معرفی کرده اند.
نتیجه‌گیری
پزشک معمولا از نتایج حاصل از انواع آزمایش کبد چرب برای تشخیص بیماری یا تعیین یک درمان مناسب برای شما استفاده خواهد کرد. اگر بیماری کبدی داشته باشید، انجام آزمایش‌های عملکرد کبد به تعیین نحوه پیشرفت بیماری و واکنش به درمان کمک خواهد کرد. تغییر سبک زندگی و استفاده از درمان‌های بی‌خطر مانند کپسول گیاهی پرولیو باریج که در پیشگیری و درمان کبد چرب موثر است باعث بهبود بیماری میشود.
به خاطر داشته باشید که تشخیص زودهنگام بیماری به معکوس کردن روند بیماری و جلوگیری از آسیب جدی به کبد کمک می‌کند.
