آبله میمون یک بیماری نادر با منشاء ویروس است. عمده‌ترین نشانه‌های آبله میمون عبارتند از: تب، تورم غدد لنفاوی و بثورات (ضایعه پوستی) گسترده. بثورات باعث ایجاد ضایعات زیادی در صورت و اندام‌ها می شود.
بیشتر موارد آبله میمون در مرکز و غرب آفریقا شناسایی شده. هر چند در ماه‌های اخیر در سراسر دنیا موارد نادری از آن گزارش شده است.
آبله میمون از جمله بیماری‌های مشترک بین انسان و دام است. در بیماری‌های مشترک بین انسان و دام، علاوه بر همگیری بین انسان‌ها، یک بیماری می‌تواند از حیوان به انسان و برعکس انتقال یابد.
در ادامه بیشتر با بیماری آبله میمون آشنا می‌شویم.
در این مقاله می‌خوانید
چه چیزی باعث آبله میمون می شود؟
همانطوری‌که ذکر شد، عامل آبله میمون یک عامل ویروسی است. این ویروس بخشی از جنس «ارتوپاکس ویروس» (orthopoxvirus) که باعث ایجاد آبله در بدن بیمار می‌شود.
دانشمندان اولین بار در سال ۱۹۵۸ این بیماری را شناسایی کردند. هرچند اولین انسانِ مبتلا به آبله انسان در سال ۱۹۷۰ در جمهوری دموکراتیک کنگو گزارش شد.
علائم آبله میمون
علائم آبله میمون مشابه علائم آبله است. اما علائم آبله میمون معمولا خفیف‌تر است. پس از ابتلا به ویروس آبله میمون، ممکن است ۵ تا ۲۱ روز طول بکشد تا اولین علائم ظاهر شوند. در بسیاری از موارد ۷ تا ۱۴ روز طول می‌کشد.
علائم اولیه عبارتند از:
تب که معمولاً اولین علامت است
- سردرد
- دردهای عضلانی
- کمر درد
- خستگی
- لرز
- غدد لنفاوی متورم (غدد لنفاوی متورم به اسم لنفادنوپاتی شناخته می‌شود.)
پس از ایجاد تب، بثورات پوستی (ضایعات پوستی) معمولاً ۱ تا ۳ روز بعد ظاهر می‌شوند. بثورات معمولاً موارد زیر را تحت تأثیر قرار می دهد:
- روی صورت (که البته رایج‌ترین محل است)
- کف دست
- کف پا
- دهان
- دستگاه تناسلی
- چشم‌ها، از جمله روی قرنیه
انواع بثورات (ضایعات) پوستی عبارتند از:
- ماکول‌ها (macules) یا ضایعات مسطح تغییر رنگ
- پاپول‌ها (papules) یا ضایعات کمی برجسته
- وزیکول (vesicles) یا برجستگی با مایع شفاف
- پوسچول (pustules) یا برجستگی با مایع زرد رنگ
- دَلَمه‌ها
پس از خشک شدن ضایعات و پوسته‌پوسته‌ها، می ریزند. علائم آبله میمون معمولاً ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد و بدون درمان از بین می‌رود.
عوارض احتمالی آبله میمون عبارتند از:
- برونکوپنومونی (Bronchopneumonia التهاب حاد نایژه)
- سپسیس : یا گَندخونی نوعی التهاب است که سراسر بدن را فرا می‌گیرد و به دلیل عفونت پیش می‌آید.
- التهاب بافت مغز، که به عنوان آنسفالیت شناخته می‌شود.
- عفونت قرنیه، لایه بیرونی شفاف چشم
- عفونت‌های ثانویه
- عفونت در قرنیه ممکن است منجر به از دست دادن بینایی شود.
همچنین، در موارد شدید، ضایعات ممکن است با هم تشکیل شوند و باعث ریزش پوست به صورت قطعات بزرگ شوند.
آبله میمون در کدام مناطق و کشورها شایع است؟
ویروس آبله میمون عمدتاً در مناطق استوایی و روستایی مرکز و غرب آفریقا فعال است. از سال ۱۹۷۰، این بیماری در کشورهای زیر شایع بوده:
- بنین
- کامرون
- جمهوری آفریقای مرکزی
- ساحل عاج
- جمهوری دموکراتیک کنگو
- گابن
- لیبریا
- نیجریه
- جمهوری کنگو
- سیرا لئون
- سودان جنوبی
البته بیشتر موارد شناسایی‌شده در مناطق روستایی جمهوری دموکراتیک کنگو بوده. در ماه‌های اخیر موارد زیادی از این بیماری در سراسر دنیا گزارش شده.
آبله میمون چگونه شیوع می‌یابد؟
آبله میمون از طریق تماس مستقیم با مواد عفونی انسانی یا حیوانی زیر منتشر می‌شود:
- خون
- مایعات بدن
- ضایعات پوستی یا مخاطی
- قطرات تنفسی
این مواد می‌توانند از طریق تنفس، غشاهای مخاطی یا پوست زخمی‌شده وارد بدن شوند. نرخ شیوع فردبه‌فرد این بیماری کم است. ولی به هر حال باید بسیار مراقب این بیماری بود.
توجه داشته باشید که شیوع بیماری از طریق راه‌های زیر هم امکان دارد.
- نیش و خراش ناشی از حیوانات آلوده
- خوردن گوشت حیوان آلوده
برخلاف اسم بیماری، ناقل اصلی بیماری آبله میمون ناشناخته است. هرچند تصور می‌شود که جوندگان آفریقایی عامل اصلی بیماری باشند.
آیا آبله میمون کشنده است؟
گفته می‌شود. از هر ۱۰ مورد ابتلا، ۱ مورد منجر به مرگ می شود. البته در موارد شدید بیشتر احتمال مرگ می‌رود. عوامل خطر برای موارد شدید عبارتند از:
- سن کم و جوان‌تر بودن
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض ویروس
- ضعف سلامتی و نقص سیستم ایمنی
آبله میمون چگونه درمان می‌شود؟
در حال حاضر هیچ درمانی برای آبله میمون وجود ندارد. با این حال، آبله میمون نوعی بیماری خود محدودکننده است؛ یعنی اینکه بدون درمان ممکن است از بین برود.
برخی از واکسن‌ها و داروها را می توان برای کنترل شیوع و جلوگیری از گسترش بیماری تجویز و توصیه می‌شود. این داروها عبارتند از:
- واکسن واکسینیا (واکسن آبله)
- گلوبولین ایمنی واکسینیا
- داروهای ضد ویروسی (در حیوانات)
واکسن بهتر راه جلوگیری از ابتلا به بیماری است. به گفته سازمان بهداشت جهانی، واکسن آبله حدود ۸۵ درصد جلوی شیوع بیماری را می‌گیرد. اگر کودکی واکسن آبله را دریافت کرده باشد و به ویروس آبله میمون مبتلا شود، علائم خیلی خفیفی بروز خواهد داد.
