یبوست در کودکان از جمله مشکلات رایج است. در صورتی که کودک به یبوست مبتلا شده باشد، به سختی و با درد می‌تواند عمل دفع را انجام دهد. برخی از کودکان وقتی به یبوست مبتلا می‌شوند، به ندرت به دستشویی می‌روند ولی برخی دیگر، یبوست به صورت سختی در دفع بروز می‌کند. هرچند اغلب یبوست موقتی و زودگذر است، اما به عنوان پدرومادر در صورتی‌که یبوست کودکتان طولانی شد باید حتما به فکر درمان باشید، چرا که احتمال بدتر شدن علائم زیاد است. در این مقاله قصد داریم یبوست در کودکان را بررسی کنیم.
در این مقاله می‌خوانید
یبوست در کودکان
برای اینکه ببینید کودکتان به یبوست مبتلا است یا نه باید اول الگوی دفعش را متوجه شوید. نکته اینکه الگوی دفع ثابتی در بین همه کودکان وجود ندارد و نه تنها در هر کودک با کودک تفاوت دارد، بلکه ممکن است با بزرگ‌تر شدن هم تغییر کند. بیشتر کودکان بین یک تا دو بار در روز نیاز به دستشویی رفتن دارند. برخی هم بین ۲ تا ۳ بار در روز نیاز به دفع دارند. بعد از اینکه الگو دفع روزانه کودکتان را متوجه شدید، اگر در طی یکی دو روز این عادت روزانه بهم خورد احتمال اینکه به یبوست دچار شده زیاد است. البته همچنان باید به علائم دیگری هم توجه داشته باشید.
علائم و نشانه‌های ابتلا به یبوست کدام است؟
علائم و نشانه‌های ابتلا به یبوست در کودکان عبارتند از:
- مدفوع سفت یا دفع دردناک (احتمالا این مهمترین نشانه یبوست در کودک است)
- فاصله چند روزه در دفع
- کودک در محل دفع دچار خونریزی است
- درد معده و همچنین گرفتگی روده و حالت تهوع
- آلودگی و لکه در لباس زیر کودک علی‌رغم عدم دفع
توصیه مهم: در صورتی‌که کودک بیش از دو الی سه روز دفع نداشت، حتما با پزشک مشورت کنید. توصیه می‌کنیم، حتی اگر در روزهای نخست درد و سختی زیادی در زمان دفع داشت، برای مشاوره به پزشک مراجعه کنید.
انکوپرس و یبوست
گاهی اوقات یبوست مثل اسهال باعث لکه و آلودگی مدفوع شکل در لباسِ زیر کودک می‌شود. گاهی یبوست باعث می‌شود تا کودک مدفوع خود را نگه دارد. و همین باعث می‌شود، تا مدفوع جمع شده و بزرگ و بزرگ‌تر شود، به طوری‌که مدفوع جمع‌شده تا راست‌روده کشیده هم می‌شود. در این صورت گاهی فقط مایع مدفوع خارج می‌شود و روی لباسِ زیر نشت می‌کند. از نظر پزشکی به این حالت انکوپرسیس (encopresis) گفته می‌شود. بنابراین حتما باید بین علائم انکوپرس و اسهال تمایز قائل شوید و در مورد آن با پزشک صحبت کنید.
علت یبوست چیست؟
در ادامه به برخی از دلایل یبوست می‌پردازیم.
- نگه داشتن یا جلوگیری از مدفوع: اینکه چرا کودک مدفوع خود را نگه می‌دارد را در ادامه بررسی می‌کنیم.
- گاهی بنا بر دلایل مختلف مدفوع کردن برای کودک خیلی سخت می‌شود. بنابراین کودک ترجیح می‌دهد تا کمتر به دستشویی برود.
- کودکان ۲ تا ۵ ساله، گاهی فقط به این خاطر دستشویی نمی‌روند که نشان دهند خودشان به همه چیز تسلط و کنترل دارند. در این سنین کودکان تمایل پیدا می‌کنند تا به دنیا اطرافشان تسلط پیدا کنند. بهتر است به هیچ عنوان به کودکتان برای دستشویی رفتن فشار نیاورید.
- گاهی کودک فقط نمی‌خواهد برای دستشویی رفتن از بازی کردن صرف نظر کند.
- کودکان بزرگ‌تر گاهی وقتی بیرون از خانه (مثلا مدرسه یا سفر) هستند، از دستشویی رفتن خودداری می‌کنند. در این صورت کودک فقط دوست ندارد یا می‌ترسد از دستشویی عمومی استفاده کند.
- بیماری:
- گاهی پیش می‌یابد، بعد از اینکه کودک بیمار می‌شود، اشتهای خود را از دست می‌دهد. همین تغییر در رژیم غذایی کودک باعث یبوست هم می‌تواند بشود. در ضمن مصرف برخی از داروها هم می‌تواند منجر به یبوست در کودکان بشود؛ مثلا داروهای کم‌کاری تیروئید از این دسته‌اند.
- رژیم غذایی
- عدم دریافت فیبر یا مایع کافی به تنهایی نمی‌تواند به یبوست در کودکان منجر می‌شود. اما به هر حال عدم مصرف مقدار کافی غداهای سالم توصیه شده از جمله مواد غذایی حاوی فیبر ممکن است روی الگو تحرک رورده کودک تاثیر بگذارد.
- سایر عوامل
- به طورکلی هر گونه تغییر در برنامه روزانه نظیر سفر، گرم‌شدن آب‌وهوا یا شرایط استرس‌زا می‌تواند برای سلامتی کودک مشکل‌ساز باشد و گاهی منجر به یبوست شود.
فرزند من به چه مقدار فیبر نیاز دارد؟
هر کودک براساس انرژی مصرفی، سن و وزن، به مقدار متفاوتی فیبر نیاز دارد. مقدار فیبر دریافتی کودک مبتلا به یبوست می‌تواند در درمانش موثر باشد. در ادامه استراتژی مصرفی مفیدی آورده شده:
- اصل مصرف ۵ عدد! گفته می‌شود اگر روزی حداقل ۵ میوه و سبزیجات به همراه غذاهای سالم دیگر بهترین رژیم برای کودکان است و نیازی به دغدغه دیگری نیست.
- اما اگر پیگیر مقدار وزن مفید فیبر کودکتان هستید، اصل «۵ را اضافه کنید» را رعایت کنید. این اصل می‌گوید به سن کودکتان ۵ را اضافه کنید تا مقدار فیبر مناسب در بیاید. (مثلا یک کودک ۵ ساله ۱۰ گرم فیبر نیاز دارید.) برخی از غذاها سرشار از فیبر هستند. حبوبات، سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل منابع خوبی از فیبر هستند.
| غذا | مقدار فیبر به گرم |
| سیب متوسط با پوست | ۳.۵ |
| گلابی با پوست | ۴.۶ |
| هلو با پوست | ۲.۱ |
| یک پیمانه تمشک | ۵.۱ |
| سبزیجات | |
| یک ساقه بروکلی | ۵.۰ |
| یک پیمانه هویج | ۴.۶ |
| یک پیمانه گل‌کلم | ۲.۱ |
| حبوبات | |
| لوبیا قرمز (یک و نیم پیمانه) | ۷.۴ |
| لوبیا سفید (یک و نیم پیمانه) | ۲.۱ |
| نان و غلات | |
| غلات صبحانه کامل | ۳.۰ |
| نان کامل (یک اسلایس) | ۱.۷ |
درمان
