پرکاری تیروئید (overactive thyroid) به بیماری گفته می‌شود که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروکسین تولید کند. پرکاری تیروئید می‌تواند متابولیسم بدن فرد را تسریع کند و باعث کاهش وزن ناخواسته و ضربان قلب سریع یا نامنظم شود.

چندین روش درمانی برای پرکاری تیروئید موجود است. پزشکان از داروهای ضدتیروئید و ید رادیواکتیو برای کاهش تولید هورمون‌های تیروئید استفاده می‌کنند. گاهی اوقات، درمان پرکاری تیروئید شامل جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از غده تیروئید می‌شود.

اگر چه پرکاری تیروئید در صورت نادیده گرفتن آن می‌تواند جدی باشد، اما اکثر بیماران پس از تشخیص و درمان پرکاری تیروئید به خوبی پاسخ می‌دهند و به راحتی به زندگی خود ادامه می‌دهند.

علائم پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید اغلب با برخی مشکلات دیگر در بدن بروز می‌کند و همین امر باعث می‌شود تا پزشک در تشخیص اولیه دچار مشکل شود. اگر طیف وسیع عوارض و مشکلات پرکاری تورئید را مشاهده کنید متوجه این موضع خواهید شد، از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش وزن ناخواسته، حتی زمانی که اشتها و غذای دریافتی شما ثابت بماند یا افزایش یابد
• ضربان قلب سریع – معمولاً بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه
• ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
• تپش قلب
• افزایش اشتها
• عصبی بودن، اضطراب و تحریک پذیری
• لرزش – معمولاً یک لرزش در دست‌ها و انگشتان
• تعریق
• تغییر در الگوهای قاعدگی
• افزایش حساسیت به گرما
• تغییر در الگوی مدفوع، به ویژه حرکات مکرر روده
• بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)، که ممکن است به صورت تورم در پایه گردن شما ظاهر شود.
• خستگی، ضعف عضلانی
• مشکل در خوابیدن
• نازک شدن پوست
• موهای ظریف و شکننده

افراد مسن‌تر احتمال بیشتری دارد که هیچ علامت یا نشانه‌ای نداشته باشند یا علائم خیلی کمی مانند افزایش ضربان قلب، عدم تحمل گرما و تمایل به خستگی در طول فعالیت‌های معمولی را تجربه کنند.

افتالموپاتی گریوز

گاهی یک مشکل غیرمعمول در اثر پرکاری تیروئید به نام افتالموپاتی گریوز (Graves’ ophthalmopathy) ممکن است روی چشمان تأثیر بگذارد. این مشکل به خصوص در افراد سیگاری مبتلا به پرکاری تیروئید بیشتر بروز می‌کند. این اختلال باعث می‌شود زمانی که بافت‌ها و ماهیچه‌های پشت چشم‌های متورم می‌شوند، کره چشم‌های از مدارهای محافظ طبیعی خود بیرون بزنند. مشکلات چشمی اغلب بدون اقدامات درمانی بهبود می‌یابند.

علائم و نشانه های افتالموپاتی گریوز عبارتند از:

• خشکی چشم
• چشم‌های قرمز یا متورم
• اشک یا ناراحتی بیش از حد در یک یا هر دو چشم
• حساسیت به نور، تاری یا دوبینی، التهاب یا کاهش حرکت چشم
• کره چشم بیرون زده

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر کاهش وزن بدون دلیل، ضربان قلب سریع، تعریق غیرمعمول، تورم پایه گردن یا سایر علائم و نشانه‌های مرتبط با پرکاری تیروئید را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید. توصیف کامل تغییراتی که مشاهده کرده‌اید به دکتر بسیار مهم است، زیرا بسیاری از علائم و نشانه های پرکاری تیروئید ممکن است با تعدادی از شرایط دیگر مرتبط باشد.

اگر برای پرکاری تیروئید تحت درمان قرار گرفته‌اید یا در حال حاضر تحت درمان هستید، طبق توصیه به پزشک خود مرتباً مراجعه کنید تا بتواند وضعیت شما را تحت نظر داشته باشد.

علل

پرکاری تیروئید می تواند ناشی از تعدادی از شرایط باشد، از جمله بیماری گریوز، بیماری پلامر و تیروئیدیت.

غده تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل است که در قسمت عرضی حنجره، در جلوی گلو قرار گرفته‌است. غده تیروئید تأثیر زیادی بر سلامت عمومی بدن دارد. هر جنبه‌ای از متابولیسم بدن توسط هورمون‌های تیروئید تنظیم می‌شود.

غده تیروئید شما دو هورمون اصلی تیروکسین و تری یدوتیرونین تولید می‌کند که بر هر سلول بدن تأثیر می گذارد. این هورمون‌ها سرعت استفاده بدن از چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها را تنظیم می‌کنند، به کنترل دمای بدن کمک می‌کنند، بر ضربان قلب تأثیر می‌گذارند و به تنظیم تولید پروتئین کمک می‌کنند. تیروئید همچنین هورمونی تولید می‌کند که به تنظیم مقدار کلسیم خون (کلسی تونین) کمک می‌کند.

دلایل تیروکسین بیش از حد

به طور معمول، تیروئید مقدار مناسبی از هورمون‌ها را ترشح می کند، اما گاهی اوقات تیروکسین بیش از حد تولید می‌شود. این ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:

بیماری گریوز : بیماری گریوز (Graves’ disease) یک اختلال خود ایمنی است که در آن آنتی‌بادی‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن، تیروئید را برای تولید بیش از حد تیروکسین تحریک می‌کند. این بیماری شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است.

ندول‌ تیروئید پرکار : ندول تیروئید پرکار (Hyperfunctioning thyroid nodules) شکلی دیگری از پرکاری تیروئید است. فرد زمانی درگیر ندول تیروئید پرکار می‌شود که یک یا چند آدنوم تیروئید تیروکسین بیش از حد تولید شود. آدنوم بخشی از غده تیروئید است که خود را از بقیه غده جدا کرده است و توده‌های غیر سرطانی (توده خوش خیم) ایجاد می‌کند.

تیروئیدیت : گاهی اوقات غده تیروئید ممکن است پس از بارداری به دلیل یک بیماری خودایمنی یا به دلایل ناشناخته ملتهب شود. در این صورت فرد مبتلا به تیروئیدیت (Thyroiditis) است. این التهاب می‌تواند باعث شود هورمون تیروئید اضافی ذخیره شده در غده به جریان خون نشت کند. برخی از انواع تیروئیدیت ممکن است باعث درد شوند، در حالی که برخی دیگر بدون درد هستند.

عوامل خطرزا و تشدیدکننده

عوامل خطرزا پرکاری تیروئید عبارتند از:

• سابقه خانوادگی، به ویژه بیماری گریوز
• جنسیت (زنان بیشتر از مردان مبتلا به پرکاری تیروئید می‌شوند)
• سابقه ابتلا به برخی از بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع ۱، کم خونی خطرناک و نارسایی اولیه آدرنال

عوارض و بیماری‌های جانبی

پرکاری تیروئید می‌تواند به تعدادی از عوارض جانبی منجر شود:

مشکلات قلبی. برخی از جدی‌ترین عوارض پرکاری تیروئید شامل مشکلات قلبی می‌شود. این مشکلات شامل ضربان قلب سریع، یک اختلال ریتم قلب به نام فیبریلاسیون دهلیزی است که خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد. در ضمن همچنین می‌تواند منجر به نارسایی احتقانی قلب (وضعیتی که در آن قلب شما نمی‌تواند به اندازه کافی خون گردش کند تا نیازهای بدن را برآورده کند) هم محتمل است.

شکنندگی استخوان‌ها. اگر پرکاری تیروئید درمان نشده همچنین می‌تواند منجر به ضعف در استخوان‌ها و پوکی استخوان شود. استحکام استخوان‌ها تا حدی به مقدار کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در آنها بستگی دارد. در واقع هورمون تیروئید بیش از حد در توانایی بدن برای ترکیب کلسیم در استخوان‌ها اختلال ایجاد می‌کند.

مشکلات چشمی. افراد مبتلا به افتالموپاتی گریوز دچار مشکلات چشمی از جمله برآمدگی، قرمزی یا متورم شدن چشم‌ها، حساسیت به نور و تاری یا دوبینی می‌شوند. درمان نشدن، مشکلات شدید چشمی می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود.

پوست قرمز و متورم. در موارد نادر، افراد مبتلا به بیماری گریوز دچار درموپاتی گریوز می‌شوند. این عارضه می‌تواند بر روی پوست تأثیر بگذارد و باعث قرمزی و تورم شود که اغلب در ساق پا و پا ایجاد می‌شود.