نفخ چیست؟
نفخ معده از جمله مشکلات رایج گوارشی است. تقریبا تمامی انسانها از بدو تولد تا کهنسالی کموبیش درگیر این عارضه ناخوشایند میشود. اما واقعا نفخ چیست و چرا به آن مبتلا میشویم. در این مقاله قصد داریم در هر آنچه که به نفخ مرتبط است را بررسی کنیم.
در این مقاله میخوانید
نفخ چیست؟
زمانیکه که دستگاه گوارش با هوا یا گاز پر شود نفخ در شکم ایجاد میشود. بیشتر افراد در هنگام ابتلا به نفخ احساس سیری (پُر بودن معده) و همچنین سفتی یا تورم در ناحیه شکمی میکنند. نفخ معده معمولا به همراه یکی یا همه علائم زیر است:
- درد
- گاز بیش از حد
- آروغ زدن مکرر
- قاروقور و سروصدای شکم
متاسفانه نفخ معده ممکن است تاثیری منفی به زندگی روزمره افراد بزند و حتی گاهی منجر شده به عدم شرکت در فعالیتهای اجتماعی و تفریحی فرد میشود. این عارضه تقریبا هیچ سنی نمیشناسد و بین نوزاد و بزرگسال شایع است.
چرا احساس نفخ میکنیم؟
گاز یا هوا
گاز شایعترین دلیل نفخ به ویژه بعد از غذاخوردن است. گاز در دستگاه گوارشی با بلع هوا و غذاهای جویدهنشده تولید میشود. همیشه به همراه غذا و مایعات مقداری مایعات وارد دستگاه گوارش میشود. البته برخی افراد به ویژه در موارد زیر هوای بیشتری میبلعند:
- تند غذاخوردن و نوشیدن
- آدامس جویدن
- سیگار کشیدن
دلایل پزشکی
علاوه بر موارد طبیعی فوق، نفخ معده ممکن است به خاطر برخی عارضهها و بیماریها هم رخ دهد. در ادامه به برخی از این دست موارد اشاره میکنیم:
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
- بیماری التهابی روده ، مانند کولیت زخمی (Ulcerative colitis) یا بیماری کرون (Crohn’s disease)
- سایر اختلالات عملکردی دستگاه گوارش
- سوزش سردل
- عدم تحمل غذا
- افزایش وزن
- اختلالات هورمونی (به ویژه برای زنان)
- ژیاردیازیس (عفونت انگلی روده)
- اختلالات خوردن مانند بیاشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی
- عوامل بهداشت روان مانند استرس، اضطراب، افسردگی و موارد دیگر
- برخی از داروها
این شرایط باعث عواملی میشود که به افزایش گاز و نفخ منجر میشود، مواردی نظیر:
- رشد بیش از حد یا کمبود باکتری در دستگاه گوارش
- تجمع گاز
- اختلالات حرکتی دستگاه گوارش
- اختلالات در جابهجای گاز در دستگاه گوارش
- رفلکسهای غیر طبیعی شکم
- حساسیت دستگاه گوارش (احساس نفخ در تغییرات کوچک یا حتی طبیعی بدن)
- عدمجذب غذاها به ویژه کربوهیدراتها
- یبوست
عوامل جدیتر
نفخ شکم همچنین میتواند علامت چندین بیماری جدی باشد، از جمله:
- تجمع مایع پاتولوژیک در حفره شکم (آسیت) در نتیجه برخی سرطانها (به عنوان مثال، سرطان تخمدان) ، بیماریها کبدی، نارسایی کلیه یا نارسایی احتقانی قلب
- بیماری سلیاک یا عدم تحمل گلوتن
- نارسایی لوزالمعده، که منجر به اختلال در هضم غذا میشود. در واقع در این نارسایی، لوزالمعده نمیتواند آنزیمهای گوارشی کافی تولید کند و بنابراین فرد دچار عوارضی از جمله نفخ میشود.
راهکارهای جلوگیری یا تسکین نفخ شکم
تغییر سبک زندگی
در بسیاری از موارد، با تغییر سبک زندگی نشانههای نفخ دستگاه گوارشی را میتوان کاهش داد یا حتی از بین برد. به عنوان مثال کاهش وزن تا حد زیادی به کاهش وزن منجر میشود. در ادامه برخی از راههای کاهش نفخ معده اشاره میکنیم.
آدامس جویدن میتواند از نفخ معده تا مقدار زیادی جلوگیری کند.
محدود کردن نوشیدنیهای گازدار
از خوردن غذاهای نفاخ نظیر برخی سبزیجات مثل خانواده کلمها، حبوبات و …تا حد ممکن اجتناب کنید.
آهسته غذا خوردن به کاهش نفخ کمک زیادی میکند.
اگر به لاکتوز حساسیت دارید، لبنیات بدون لاکتوز مصرف کنید.
مصرف پروبیوتیکها میتواند به تعادل مقدار باکتریهای مفید روده کمک کنند. پژوهشهای زیادی در مورد اثربخشی پروبیوتیکها انجام شده. در یک بررسی مشخص شده که پروبیوتیکها تا ۷۰ درصد به کاهش نفخ کمک میکند. پروبیوتیکها به ویژه در کفیر و ماست یونانی یافت میشوند.
پروبیوتیک ها همچنین ممکن است در تعدیل مجدد باکتری های سالم روده کمک کنند. تحقیقات در مورد اثر بخشی پروبیوتیک ها متفاوت است. در یک بررسی مشخص شد که پروبیوتیک ها با توافق ۷۰ درصدی درباره تأثیر آن در تسکین نفخ ، اثر متوسطی دارند. پروبیوتیک ها را می توانید در کفیر و ماست یونانی پیدا کنید.
گرین کارمین باریج
- ضد نفخ، درمان سوء هاضمه و تقویت معده