زنیان یکی از گیاهان دارویی شناخته‌شده در طب سنتی ایران است. این گیاه جادویی با اسم‌های دیگری مثل نانخواه و ننه حوا هم شناخته می‌شود. میوه گیاه زِنیان به صورت بیضی کوچک و به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد است. در این مقاله قصد داریم، این گیاه درمانگر بسیار مفید را بررسی کنیم.

زنیان

زِنیان نوعی گیاه علفی خودرو است. ارتفاع گیاه معمولا بین ۳۰ تا ۹۰ سانتی‌متر می‌رسد. این گیاه با برگ‌های با بریدگی‌های نازک و ظریف و گل‌هایی به رنگ سفید به صورت چتر از گیاهان دیگر بازشناسایی می‌شود. همانطوری‌که گفته شد، میوه زنیان کوچک بیضی شکل و به رنگ قهوه مایل به زرد است. میوه زِنیان مقادیر خیلی زیادی تیمول (ماده‌ای با خاصیت ضدباکتریایی زیاد) است. زِنیان بومی نواحی شرقی هند، ایران و مصر است. در ایران زنیان در تبریز، خراسان، اصفهان، کرمان، خوزستان و بلوچستان رشد می‌کند.

مواد مغذی موجود در زنیان :

• فیبر (۱۲ %)
• کربوهیدرات (۳۷ %)
• رطوبت (۹ %)
• پروتئین ۱۵%
• چربی (۱۸ درصد)
• ماده معدنی، فلاون، و مواد معدنی (۷ %)

خواص زنیان

زِنیان خواص خیلی زیادی برای درمان انواع بیماری‌ها و عارضه‌ها دارد. در ادامه به برخی از این خواص اشاره خواهد شد.

درمان کبد چرب

در طب سنتی ایران، بذر گیاه زِنیان به عنوان کمک‌کننده سیستم گوارش تجویز می‌کنند. در واقع، زِنیان برای درمان عملکرد نامناسب کبد و کلیه مفید است. همچنین برای درمان بیماری کبد چرب غیرالکی هم می‌توان از زِنیان استفاده کرد.

دیابت و کنترل قند خون

زنیان برای مبتلا به دیابت و بیماری قند هم تجویز می‌شود. در طب سنتی برای کاهش قند خون توصیه می‌شود یک قاشق چای‌خوری دانه زِنیان در یک لیوان شیر حل و به مدت ۳۰ روز مصرف شود تا قند خون به شکل معجزه‌آسایی کاهش یابد. البته برخی از متخصصین طب سنتی دستور مصرف زِنیان برای کاهش قند را بدین صورت تجویز می‌کنند: دانه‌های زِنیان را به مقدار مساوی با گردو پودر و شبی یک یا چند قاشق مصرف شود.

زِنیان  و سنگ کلیه

سنگ کلیه از جمله رایج‌ترین مشکلات است.  سنگ هایی که در کلیه رسوب می‌کنند نشی از غلظت املاح و نمک در ادرار هستند؛ این سنگ‌ها هنگام دفع باعث ایجاد درد‌های شدید در فرد می‌شوند. دانه زِنیان از جمله گیاهان دارویی است که می‌تواند در رفع مشکلات کلیوی موثر باشد.

در طب سنتی از گیاه زِنیان برای درمان سنگ کلیه و کم کردن درد‌های ناشی از اختلالات کلیوی استفاده می‌کنند. دانه‌های زِنیان می‌توانند از رسوب املاح کلسیم جلوگیری کنند و درنتیجه خطر ایجاد سنگ کلیه را کاهش می‌دهند. از خواص زِنیان برای سنگ کلیه این است که از نگهداری سنگ‌ها در بافت‌های کلیوی و اختلالات کلیوی جلوگیری کنند.

طریقه مصرف زِنیان برای رفع سنگ کلیه

• ادویه دانه زنیان: دانه زِنیان پودر شده را می‌توان به عنوان ادویه در پخت غذا استفاده کرد.
• دمنوش دانه زنیان: برای تهیه دمنوش زِنیان ۳ تا ۴ گرم زِنیان را در یک قوری در حال جوش بریزید و پس از ۱۰ دقیقه از روی حرارت بردارید و بعد از اینکه کمی سرد شد، آن را با عسل مخلوط کنید تا طعم بهتری پیدا کند و روزانه ۳ مرتبه نصف استکان از محلول دمنوش زنیان و عسل میل کنید.

توجه داشته باشید که دمنوش زِنیان نسبت به ادویه زِنیان روشی موثرتر است.

• دفع سنگ کلیه از ادرار با زنیان: به افراد درگیر با سنگ کلیه مصرف مخلوط دانه زِنیان با عسل و سرکه توصیه می‌شود. این مخلوط سنگ‌های کلیه را خرد کرده و از راه ادرار آن‌ها را دفع می‌کند.