برفک دهان زمانی فرد را درگیر می‌کند که عفونت قارچی در داخل دهان ایجاد شود. برفک دهان همچنین به اسم‌های علمی کاندیدیازیس دهان (oral candidiasis) و کاندیدیاز دهانی-حلق (oropharyngeal candidiasis) نیز شناخته می‌شود. برفک دهان در نوزادان و کودکان نوپا خیلی رایج است.

برفک دهان باعث ایجاد برجستگی‌های سفید یا زرد رنگ در بخش‌های داخلی دهان و زبان می‌شود. این برجستگی‌ها معمولا با درمان از بین می‌روند. عفونت مربوط به برفک به طور معمول خفیف است و به ندرت باعث ایجاد مشکلات جدی می‌شود. اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند و عوارض بالقوه جدی ایجاد کند.

علائم برفک دهان

در مراحل اولیه، برفک ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اما با بدتر شدن عفونت، یک یا چند مورد از علائم زیر احتمالا ایجاد خواهدشد:

• تکه‌های سفید یا زرد برآمدگی روی گونه‌ها، زبان، لوزه‌ها، لثه‌ها یا لب‌ها
• خونریزی خفیف اگر برجستگی‌ها خراش بردارند.
• درد یا سوزش در دهان
• حس کردن جسم‌های پنبه مانند در دهان
• پوست خشک و ترک‌خورده در گوشه‌های دهان
• مشکل در بلع
• طعم بد در دهان
• از دست‌دادن حس چشایی

در برخی موارد، برفک می‌تواند مری را تحت تاثیر قرار دهد، اگرچه این مورد خیلی نادر و کم است. همان قارچی که باعث برفک می‌شود می‌تواند باعث عفونت‌های قارچی در سایر قسمت‌های بدن نیز شود.

علل برفک دهان

برفک و سایر عفونت‌های قارچی ناشی از رشد بیش از حد قارچ کاندیدا آلبیکنس  (C. albicans) است.

به طور طبیعی مقدار کمی از  کاندیدا آلبیکنس بدون هیچ آسیبی به سلامتی در دهان زندگی می‌کند. هنگامی که سیستم ایمنی به درستی کار می کند، باکتری‌های مفید در بدن به کنترل مقدار کاندیدا آلبیکنس کمک می‌کند.

اما اگر سیستم ایمنی بدن به ضعیف یا تعادل میکروارگانیسم‌ها در بدن مختل شود، قارچ می‌تواند خارج از کنترل رشد کند.

اگر از داروهای خاصی استفاده می‌کنید که تعداد میکروارگانیسم‌های مفید بدن را کاهش می‌دهند، مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، احتمال رشد بیش از حد کاندیدا آلبیکنس  بیشتر می‌شود و در نتیجه دهان برفک می‌زند.

داروها و روش‌های درمانی سرطان، از جمله شیمی‌درمانی و پرتودرمانی نیز می‌توانند به سلول‌های سالم آسیب بزنند یا کلا آن‌ها را از بین ببرد. و در این صورت فرد را در معرض ابتلا به برفک دهان و سایر عفونت‌ها قرار دهد.

عارضه‌ها و شرایطی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند، مانند سرطان خون و HIV، خطر ابتلا به برفک دهان را نیز افزایش می‌دهد. برفک یک عفونت فرصت طلب شایع در افراد مبتلا به HIV است.

بیماری دیابت نیز می‌تواند در ایجاد برفک دهان نقش داشته باشد. دیابت کنترل‌نشده سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و باعث افزایش سطح قند خون می‌شود. این امر شرایط مساعدی را برای رشد کاندیدا آلبیکنس    ایجاد می‌کند.

آیا برفک دهان مسری است؟

فردی که برفک دارد ممکن است با بوسیدن آن را منتقل کند. به طور کلی برفک از طریق دهان به دهان به راحتی منتقل می‌شود.

قارچی که باعث برفک دهان می‌شود باعث عفونت‌های قارچی در سایر قسمت‌های بدن هم می‌شود. درضمن این امکان وجود دارد که قارچ از یک قسمت بدن به قسمت دیگر بدن شخص دیگری نیز منتقل شود.

اگر برفک دهان، عفونت قارچی واژن یا عفونت قارچی آلت تناسلی دارید، می‌توانید قارچ را از طریق رابطه جنسی یا رابطه جنسی دهانی به شریک خود منتقل کنید.

اگر باردار هستید و عفونت قارچی واژینال دارید، به طور بالقوه می‌توانید این قارچ را در حین زایمان به کودک خود منتقل کنید.

اگر عفونت قارچی سینه یا عفونت قارچی نوک پستان دارید، می‌توانید قارچ را در حین شیردهی به کودک خود منتقل کنید.

وقتی کاندیدا آلبیکنس  از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود، همیشه باعث برفک دهان یا سایر انواع عفونت قارچی نمی‌شود.

همچنین، از آنجایی که کاندیدا آلبیکنس  در محیط دهان و بدن همه انسان وجود دارد و فقط در شرایط خاصی تعدادشان زیاد می‌شود. بنابراین، ابتلا به عفونت قارچی به این معنی نیست که شما لزوماً آن را از شخص دیگری گرفته‌اید.

تشخیص برفک دهان

پزشک معمولا برفک را به سادگی با معاینه دهان تشخیص می‌دهد. در برخی موارد، پزشک ممکن است برای تایید تشخیص، از ناحیه درگیر برفک، بافت‌برداری (Biopsy) کند. برای انجام بافت‌برداری، قسمت کوچکی از برآمدگی برفکی‌شده را از دهان بر می‌دارد. سپس نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود تا از نظر کاندیدا آلبیکنس  آزمایش شود.

اگر پزشک مشکوک به برفک در مری باشد، ممکن است از کشت سواب‌ گلو (swab culture) یا آندوسکوپی برای تایید تشخیص استفاده کند.

برای انجام کشت سواب گلو، پزشک از یک سواب پنبه‌ای برای گرفتن نمونه بافت از پشت گلو استفاده می‌کند. سپس این نمونه را برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستند.

برای انجام آندوسکوپی، پزشک از یک لوله نازک با نور و دوربین متصل به آن استفاده می‌کند. پس لوله “اندوسکوپ” را از طریق دهان و به مری وارد می‌کنند تا آن را بررسی کنند. پزشک همچنین ممکن است نمون‌ای از بافت را برای تجزیه و تحلیل بردارند.

درمان برفک دهان

برای درمان برفک دهان، پزشک احتمالا یک یا چند داروی زیر را تجویز می‌کند:

فلوکونازول، یک داروی ضد قارچ خوراکی است

کلوتریمازول، یک داروی ضد قارچی که به صورت قرص در دسترس است.

نیستاتین، یک دهان شویه ضد قارچ است که می‌توانید آن را در دهان خود بچرخانید یا سواب را در دهان کودک خود بمالید.

ایتراکونازول، یک داروی ضد قارچ خوراکی است که برای درمان افرادی که به سایر درمان‌های برفک دهان پاسخ نمی‌دهند و همچنین افراد مبتلا به HIV تجویز می‌شود.

آمفوتریسین، دارویی که برای درمان موارد شدید برفک استفاده می‌شود.

 

پس از شروع درمان، برفک معمولاً ظرف چند هفته از بین می‌رود. اما در برخی موارد ممکن است برگردد.

نوزادان ممکن است در سال اول زندگی خود چندین دوره برفک دهان داشته باشند