پیش از بررسی انواع سرفه ابتدا باید ببینیم اصلا سرفه چیست. سرفه در واقع عبارت است از دفع سریع هوا از ریه‌ها در هنگام تحریک مجاری هوا. سلول‌های مجاری هوا در اثر مایعات، مخاط یا مواد محرک تحریک می‌شوند و در بدن با سرفه سعی کی‌کند به آن‌ها واکنش نشان دهد. در هنگام سرفه هوا با فشار زیاد خارج می‌شود تا ریه‌ها و مجاری تنفسی به یکباره از هرگونه عوامل بیماری‌زا و تحریک‌کننده تخلیه و پاک‌سازی شود. سرفه می‌تواند هم ارادی و هم غیرارادی باشد. اما جدا از این دو نوع، سرفه انواع دیگری هم دارد. در این مقاله سعی می‌کنیم انواع سرفه را بررسی کنیم. در ضمن علائمی را که در هنگام سرفه باید به آن‌ها توجه بیشتری داشته باشیم را هم ذکر خواهیم کرد.
در این مقاله می‌خوانید
انواع سرفه
سرفه خیلی رایج است و احتمالا به دلایل کم‌اهمیت هم می‌توانیم درگیر آن شوید. اما اگر سرفه کردن طولانی‌تر یا شدیدتر از حد معمول شد حتما باید به فکر چاره باشید. معمولا گفته می‌شود اگر در بزرگسالان بیش از هشت هفته و در کودکان بیش از چهار هفته طول گفته می‌شود فرد به «سرفه حاد» مبتلا شده است. سرفه مزمن هم یکی از نشانه‌های رایج برخی از بیماری‌های ست. به علاوه، انواع مختلفی از سرفه می‌تواند با چند بیماری و عارضه تداخل داشته باشد. در ادامه این سرفه‌ها هم را بررسی می‌کنیم.
سرفه خلط دار
سرفه خلط دار که به اسم‌های سرفه مرطوب و سرفه قفسه سینه هم شناخته می‌شود، یکی از انواع سرفه است. از نشانه‌های رایج این سرفه می‌توان به سنگینی قفسه سینه و همچنین بیرون رانده‌شدن خلط هنگام سرفه اشاره کرد. سرفه‌های قفسه سینه اغلب به خاطر ویروس‌های ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزا ایجاد می‌شوند و می‌توانند بعد از گلودرد رخ دهند. سرفه‌های خلط دار در صبح بیشتر و بدتر است، چرا که در هنگام خواب کمتر سرفه کرده‌اید و که باعث جمع شدن مخاط بیشتری در مجاری تنفسی می‌شود. در نتیجه وقتی بیدار می‌شوید، سرفه بیشتر و شدیدتر می‌کنید تا مخاط و خلط‌های جمع‌شده سریع‌تر به بیرون رانده شوند. از جمله عوامل جدی‌تر سرفه خلط‌دار می‌توان به آسم، نارسایی قلبی یا برونشیت مزمن اشاره کرد.
شربت بنفشه
- تب بر
- ضد سرفه و خلط آور
- رفع گرفتگی صدا
- ضد التهاب گلو و نرم کننده حنجره
سرفه حاد
سرفه حاد شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین انوع سرفه است. سرفه حاد به دلیل تحریک در گلو ایجاد می‌شود و به خاطر اینکه بدون خلط یا به همراه مقدار کمی خلط ایجاد می‌شود، تیز و آزاردهنده می‌شود. مکانیزم ایجاد سرفه حاد گاهی به این صورت است، گاهی وقتی قطره‌های آب‌بینی به جای اینکه خارج شوند، از انتهای بینی وارد مجاری تنفسی می‌شود، بدن به صورت سرفه واکنش نشان می‌دهد. البته سرفه حاد دلایل و عوامل دیگری هم دارد. شایع‌ترین دلایل ایجاد سرفه حاد عبارتند از؛ سرماخوردگی، آنفولانزا، تب یونجه، التهاب مخاط بینی آلرژیک (رینیت آلرژیک).
اگر قطره‌های آب‌بینی دلیل ایجاد سرفه حاد باشد، می‌توان با داروهای بدون نسخه نظیر داروهای ضداحتقان وآنتی‌هیستامین آن را معالجه کرد.
درمان سرفه حاد (مناسب برای بیماران دیابتی)
سرفه خشک
سرفه خشک، یکی دیگر از انواع سرفه است که به دلیل عوامل تحریک‌کننده در مجاری تنفسی رخ می‌دهد. از جمله علل آن می‌توان به سرماخوردگی، آنفولانزا، تب یونجه، آسم، رفلاکس اسید معده، برونشیت و استفاده از برخی داروهای درمان فشار خون بالا اشاره کرد.
سرفه عصبی
سرفه عصبی یکی دیگر از انواع سرفه است. این نوع سرفه به دلیل تحریک فیزیکی مجرای تنفسی یا نیاز به دفع عوامل محرک و بیماری‌زا ایجاد نمی‌شود. در واقع سرفه عصبی (همانطوری‌که از نامش مشخص است) به دلیل احصاص اضطراب یا استرس شدید رخ می‌دهد. مهمترین عامل درمان سرفه‌های عصبی برطرف کردن اضطراب یا استرس است. توصیه می‌شود در این مورد حتما با پزشک یا مشاوره مشورت کنید.
سرفه شبانه
گاهی علاوه بر اینکه در روز سرفه دارید، در طول شب هم سرفه (گاهی حتی شدیدتر) دارید. سرماخوردگی یا آنفولانزا از شایع‌ترین عوامل سرفه شبانه هستند. البته باید توجه داشت، سرفه شبانه زمانی رخ می‌دهد که خلط در قسمت‌های نامناسب مجاری تنفسی جمع می‌شود و بدن نیاز فوری (حتی در طول خواب) دارد تا سریع آن‌ها را دفع کند.
رفلاکس معده هم می‌تواند یکی دیگر از دلایل سرفه شبانه باشد. گاهی وقتی شب دراز کشیده‌اید، محتویات اسید معده ممکن است از راه مری برگردد و همین موضوع باعث سرفه شود.
از دیگر عوامل سرفه شبانه می‌توان به آسم اشاره کرد. در این صورت فرد هم در طول روز و هم در طول شب درگیر سرفه است.
سرفه مزمن
سرفه مزمن از انواع سرفه است. اگر فرد مبتلا بیش از هشت هفته درگیر سرفه باشد، در این صورت به سرفه مزمن مبتلا شده است. شایع‌ترین دلایل سرفه مزمن عبارتند از: رینیت آلرژیک ، عفونت‌های سینوسی، آسم ، رفلاکس معده ، برونشیت ائوزینوفیلی، سیگار کشیدن، عفونت و عوارض جانبی دارو.
دلایل کمتر رایج هم شامل سرطان ریه، لنفوم قفسه سینه، آمفیزم، سارکوئیدوز و عفونت‌های قارچی از جمله کوکسیدیومیکوزیس، هیستوپلاسموز و سل است.
همانطور که مشاهده می‌کنید دلایل احتمالی سرفه مزمن متنوع است و در صورت داشتن سرفه‌ای که بیش از سه هفته طول می‌کشد یا علائم دیگری از جمله تنگی نفس، درد قفسه سینه یا سرفه خونی، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر شرایط طولانی مدت دیگری مانند آسم یا بیماری مزمن انسدادی مجرای تنفسی دارید، در صورت بدتر شدن علائم باید به پزشک خود نیز مراجعه کنید.
عوارض انواع سرفه
هرچند سرفه نشانه یک بیماری یا عارضه است ولی گاهی سرفه عوارض هم دارد. از جمله عوارض سرفه عبارت است از:
- بی خوابی ناشی از سرفه در شب
- استفراغ ناشی از سرفه
- قرمزی چشم ناشی از خونریزی‌های زیر مُلتَحِمه[۱] چشم که در اثر سرفه شدید ایجاد می‌شود.
- ادرار غیرارادی به دلیل سرفه.
عوارض مزمن عبارتند از:
- فتق شکمی و لگن
- خستگی
- شکستگی دنده‌های پایینی
- التهاب دیواره قفسه سینه (کاستوکندریت)
[۱] مُلتَحِمه غشا مخاطی نازک و شفافی است که سطح داخلی پلک‌ها را مفروش کرده
