دندان درد مشکلی است که واقعا می‌تواند آدم را زمین‌گیر کند. درد دندان می‌تواند بسیار شدید و همراه با تورم صورت باشد و اگر درمان نشود ممکن است همراه با بروز علایم شبیه سرماخوردگی شود. واقعیت این است که تنها یک راه برای درمان قطعی و ایمن دندان درد وجود دارد و آن هم مراجعه به دندان پزشک است. البته می‌دانیم که این توصیه چندان هم کاربردی نیست چون ممکن است ناگهان نیمه شب یا در حین سفر دچار دندان درد شوید. در این مقاله به بررسی جامع داروی گیاهی برای دندان درد و راه‌های خانگی برای درمان آن پرداخته‌ایم. استفاده از مسکن‌های خوراکی و داروهای گیاهی که در این مقاله توصیه کرده‌ایم می‌توانند به تسکین درد شما کمک کنند تا در اولین فرصت به دندان پزشک مراجعه کنید.
در این مقاله می‌خوانید
درمان سریع دندان درد
برای این که بهترین راه درمان و تسکین دندان درد را بیابید، ابتدا باید بدانید که علت این درد چیست.
تقریبا همه انواع دندان درد ناشی از تورم و التهاب در داخل دندان است.
علت این که تورم در داخل دندان بیشتر از تورم در قسمت‌های دیگر بدن باعث درد می‌شود این است که ساختار دندان محکم و غیرقابل انعطاف است. یعنی تورم در داخل دندان محبوس می‌شود و به بافت‌های مجاور و اعصاب فشار زیادی وارد می‌کند. فشاری که گاهی افراد اینگونه آن را توصیف می‌کنند:«انگار دندانم می‌خواهد منفجر شود.»
پس اگر درد شدید دندان ناشی از تورم و التهاب است، برای کاهش درد باید راهی برای کاهش تورم و التهاب پیدا کنیم. تمام توصیه‌هایی که در ادامه خواهید خواند در واقع تلاشی برای کاهش تورم هستند.
بهترین مسکن برای دندان درد
برای تسکین دندان درد چند راه موثر وجود دارد که در این جا ابتدا به سراغ راه‌هایی می‌رویم که عوارض کمتری دارند. کم عارضه‌ترین و کم‌دردسرترین راه‌های درمان دندان درد روش‌های درمان موضعی هستند که ما شست‌وشو و استفاده از داروی گیاهی را در اولین مرحله توصیه می‌کنیم. اگر این روش‌ها پاسخگو نبودند، می‌توانید به سراغ مصرف مسکن‌های خوراکی (مثل ایبوپروفن و استامینوفن) بروید که در ادامه همه را به تفصیل شرح داده‌ایم.
شست‌وشو دندان
شست‌وشو دندان با یک محلول ضدعفونی کننده می‌توانند به کاهش دندان درد کمک کند. اما این راهکار چگونه باعث تسکین و درمان دندان درد می‌شود؟ تورم و التهابی که در داخل دندان باعث ایجاد فشار و درد می‌شود ناشی از باکتری‌هایی است که از طریق حفره‌ای وارد دندان شده‌اند. پس در واقع تورم تنها زمانی از بین می‌رود که این باکتری‌ها کشته و پاک شوند. هدف از شست و شو هم پاک کردن و کشتن باکتری‌ها است. شست و شو با کم کردن میزان باکتری‌ها کمک می‌کند تا حداقل دندان درد از آنچه که هست بدتر نشود.
دو محلول ضدعفونی کننده برای شست و شوی دندان توصیه می‌شود:
- آب نمک: یک قاشق چای خوری کاملا پر را در یک لیوان کوچک (۱۰۰ میلی‌لیتر) آب آشامیدنی حل کنید. سپس آب نمک را در اطراف ناحیه دچار درد بریزید و حداقل یک دقیقه صبر کنید. هرچقدر که می‌توانید این کار را تکرار کنید. تقریبا ساعتی یکبار مناسب است. با وجود این که آب نمک مزه ناخوشایندی دارد، باعث آسیب بیشتر به لثه یا دندان شما نمی‌شود.
- دهانشویه کلرهگزیدین: اگر به این دهانشویه دسترسی دارید، اثرات ضدعفونی کننده آن کمی بیشتر از آب نمک است و می‌توانید مشابه دستور مصرفی که برای آب نمک گفتیم از آن استفاده کنید.
خمیر دهانی دنتا باریج
خمیر دهانی دنتا باریج بهترین داروی گیاهی مسکن دندان درد است و از ۳ ترکیب گیاهی میخک هندی، چوب مسواک و بره موم تشکیل شده که دارای خواص ضدالتهابی، ضدعفونی کنندگی و ضد درد هستند. مصرف این خمیر بسیار آسان است و کافی است به اندازه نصف بند انگشت از آن را روی محل درد یا روی حفره‌ی ایجاد شده در دندان قرار دهید. می‌توانید تا روزی ۳ بار از این خمیر استفاده کنید.
در ادامه می‌خواهیم کمی بیشتر راجع به ترکیبات سازنده خمیر دهانی دنتا باریج صحبت کنیم:
- میخک از گذشته‌های دور تا به امروز به عنوان مسکن و بی‌حس کننده موضعی در دندان پزشکی کاربرد داشته و علاوه بر اثر تسکین درد دندان، اثرات ضدالتهابی دارد.
- گیاه مسواک ترکیب دیگری است که توسط حضرت محمد (ص) برای اولین بار جهت تمیز کردن دندان و جلوگیری از پوسیدگی پیشنهاد شد و سازمان بهداشت جهانی هم استفاده از چوب مسواک را به عنوان ابزار موثری برای بهداشت دهان توصیه کرده است. این گیاه دارای اثرات مسکن دندان درد است و در طب سنتی از جوشانده آن نیز به همین منظور استفاده می‌شود. گیاه مسواک از نظر اثرات ضد میکروبی تقریبا مشابه دهانشویه کلرهگزیدین است و اثرات ضد باکتری قوی دارد.
- بره موم یک ترکیب رزینی است که توسط زنبور عسل از درختان مختلف جمع آوری می‌شود و خواص ضدالتهابی، ضد میکروبی و ترمیمی دارد.
مسکن های خوراکی دندان درد
اگر روش‌های بالا در درمان دندان درد شما موفق نبودند، می‌توانید تا پیش از مراجعه به دندان پزشک، از مسکن‌های خوراکی برای کاهش درد استفاده کنید.
همه مسکن‌ها برای کاهش درد دندان موثر نیستند و باید به سراغ مسکن‌هایی بروید که علاوه بر تسکین درد، اثرات ضد التهابی هم دارند و می‌توانند تورم داخل دندان را کاهش دهند.
بهترین مسکن‌های توصیه شده برای دندان درد شامل ایبوپروفن (ژلوفن)، آسپرین و استامینوفن هستند. مسکن‌های دیگر مثل مفنامیک اسید و ناپروکسن هم برای تسکین دندان درد توصیه می‌شوند ولی معمولا کمتر موثرند.
از بین مسکن‌هایی که نام بردیم، ایبوپروفن برای کودکان و بزرگسالان و آسپرین برای افراد بالای ۱۸ سال توصیه می‌شوند. این دو دارو اثرات ضد التهابی دارند و می‌توانند باعث کاهش تورم شوند.
یک نکته بسیار مهم این است که اگر از دهان خونریزی دارید، نباید آسپرین مصرف کنید. آسپرین باعث جلوگیری از بند آمدن خونریزی و افزایش خونریزی می‌شود.
استامینوفن مسکن بسیار خوبی است ولی در کاهش تورم چندان موثر نیست؛ لذا مسکن چندان قوی و موثری برای دندان درد نیست. اما مزیتی که دارد این است که می‌توان آن را همراه با آسپرین و ایبوپروفن مصرف کنید بدون این که دچار مسمومیت دارویی شوید. یادتان باشد که آسپرین و ایبوپروفن را نباید همزمان باهم مصرف کنید. چرا که می‌توانند باعث تحریک معده و خونریزی گوارشی شوند.
اگر منع مصرفی برای مسکن‌ها ندارید، می‌توانید هر دو ساعت درمیان از ایبوپروفن ۴۰۰ و استامینوفن ۵۰۰ استفاده کنید. یعنی ابتدا ایبوپروفن بخورید، ۲ ساعت بعد استامینوفن، سپس ۲ ساعت بعد دوباره ایبوپروفن و به همین ترتیب ادامه دهید. این کار باعث می‌شود که بین دوزهای هرکدام از داروها ۴ ساعت فاصله بیفتد و از اوردوز یا مسمومیت دارویی جلوگیری شود.
البته این دستور مصرف حداکثری مسکن‌ها است و اگر با میزان کمتری مسکن درد شما کاهش یافت، به همان میزان کم بسنده کنید. توصیه می‌کنیم که ابتدا با ایبوپروفن ۴۰۰ هر ۶ ساعت شروع کنید و اگر جواب نداد به سراغ دستور مصرف بالا بروید.
کودکان بالای ۱۲ سال می‌توانند دوز ۲۰۰ تا ۴۰۰ ایبوپروفن را هر ۴ یا ۶ ساعت و دوز ۵۰۰ استامینوفن را هر ۴ تا ۶ ساعت مصرف کنند. برای کودکان زیر ۱۲ سال بهتر است قبل مصرف هرگونه مسکن با پزشک یا دندان پزشک اطفال مشورت کنید.
اگر بعد از مصرف داروهای مسکن دندان درد تخفیف یافت، مصرف دارو را قطع نکنید و همان چرخه‌ی مصرف را ادامه بدهید. با قطع مسکن، اثرات ضد التهابی دارو به مرور از بین می‌رود، تورم داخل دندان دوباره بازمی‌گردد و دندان درد شروع می‌شود. یادتان باشد که هدف ما کاهش تورم و کنترل آن است.
آنتی بیوتیک یا چرک خشک کن
آنتی بیوتیک‌ها مسکن دندان درد نیستند و باعث درمان دندان درد نمی‌شوند. مصرف آنتی بیوتیک‌ها بدون تجویز دندان پزشک یا پزشک اصلا توصیه نمی‌شود و به شما کمکی نمی‌کند. لذا این داروها مثل آموکسی سیلین را تنها زمانی مصرف کنید که پزشک یا دندان پزشک به شما توصیه کرده باشند.
کورتون‌ها
کورتون‌ها اثرات ضددرد و ضدالتهابی بسیار قوی دارند ولی در کنار این اثرات خوب، عوارض بسیار خطرناکی هم دارند و تنها باید زمانی استفاده شوند که واقعا به آن‌ها نیاز است. مصرف کورتون برای دندان درد توصیه نمی‌شود.
بی‌حسی موضعی مثل لیدوکائین
داروهای بی‌حسی می‌توانند باعث کاهش درد شوند ولی چون روی التهاب و تورم داخل دندان اثری ندارند، گزینه‌های مناسبی برای درمان دندان درد نیستند.
بهترین داروی گیاهی برای درمان دندان درد چیست؟
درمان‌های گیاهی هم برای درمان دندان موثرند. این روش‌ها با ضدعفونی کردن و کاهش التهاب دندان و لثه به کاهش درد کمک می‌کنند. یکی از داروهای گیاهی که توسط دندان پزشکان سرتاسر دنیا برای درمان دندان درد توصیه می‌شود، روغن میخک است. می‌توانید این روغن را به صورت جداگانه تهیه کنید و روی دندان قرار دهید. اما توصیه ما این است که به جای این کار از خمیر دهانی دنتا باریج استفاده کنید که دارای عصاره گیاه میخک است. این خمیر علاوه بر میخک دارای ترکیبات گیاه مسواک و بره موم هم هست که خواص ضدالتهابی و ضدعفونی کننده دارند.
درمان گیاهی دندان درد کودکان
برای درمان دندان درد کودکان نیز می‌توانید از خمیر دهانی دنتا باریج استفاده کنید. این خمیر برخلاف دهانشویه‌ها یا آب نمک، مزه‌ی ناخوشایندی ندارد و معمولا کودکان به خوبی آن را تحمل می‌کنند. همچنین برخلاف داروهای مسکن خوراکی، عوارض جانبی بسیار کمتری دارد.
آیا با دندان درد مسواک بزنیم یا نه؟
بله. مسواک زدن را مثل حالت عادی پی بگیرید. دندان دچار درد را هم مسواک بزنید تا از جمع شدن باکتری‌ها در آن ناحیه جلوگیری کنید. اما متاسفانه مسواک تاثیر چندانی در کاهش درد ندارد.
