سرماخوردگی و آنفلوانزا ، بیمایهای رایج امروزی
شروع فصل زمستان معمولاً همراه با یادآوری سرماخوردگی و تب و سرفه میباشد و همه به این فکر میکنند که چطور میتوانند زمستان را بدون ویروس و باکتری سرکنند و به بیماری سرماخوردگی بد و آنفلوانزا مبتلا نشوند.
در این مقاله میخوانید
تفاوت سرماخوردگی با آنفلوانزا چیست؟
هردو بیماری سرماخوردگی و آنفلوانزا توسط ویروسها ایجاد میشوند و علایم مشابهی نیز دارند. بنابراین سوال اساسی این است که چطور میتوانیم این دو بیماری را از هم تشخیص دهیم؟
طبق مقالهای که در مجله The Lancet منتشر شده است، سرماخوردگی و آنفلوانزا شایع ترین بیماریها در انسانها هستند. هر سال، ۵ تا ۲۰ درصد از جمعیت آمریکا و نظیر آن در سایر کشورها دچار علائم آنفلوانزا میشوند. افراد سرماخورده و یا دچار آنفولانزا، بسیاری از علائم مشابه را تجربه میکنند. تفاوت عمده بین سرماخوردگی و آنفولانزا این است که معمولا علائم آنفلوآنزا بسیار شدید بوده و با تب بالا همراه است. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC)، بزرگسالان سالانه ۲ تا ۳ مرتبه دچار سرماخوردگی میشوند.
رینوویروس شایع ترین علت سرماخوردگی است. تفاوت اصلی بین علائم سرماخوردگی و آنفلوانزا در این است که آنفولانزا بیشتر همراه با تب است که میتواند ۱۰۰ درجه فارنهایت یا بالاتر (۳۷.۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر) باشد و برای ۳ تا ۵ روز طول بکشد. بدن درد و احساس خستگی شدید همراه با آنفولانزا میتواند برای هفتهها ادامه یابد. در حالیکه نشانههای سرماخوردگی معمولا ملایمتر و حدود یک هفته طول میکشد. همچنین، آبریزش بینی و یا احتقان بینی در سرماخوردگی بیشتر از آنفولانزا شایع است. استفراغ یکی دیگر از تفاوتهای کلیدی است. استفراغ به طور معمول در سرماخوردگی دیده نمیشود اما در آنفلوانزا میتواند وجود داشته باشد. گرچه تفاوتهای بالا معمولاً درست است، اما بدون انجام آزمایشهای خاص، تشخیص اینکه بیماری آنفولانزا است یا سرماخوردگی، کمی مشکل است. به عنوان مثال، ممکن است بیمار مبتلا به آنفلوانزا، علامت تب نداشته باشد.
■ اثرات آنفلوانزا و سرماخوردگی بر بدن:
سرماخوردگی چیست؟
تقریبا همه مردم با احساس سرماخوردگی آشنا هستند. سرماخوردگی فرد را در هر دو شرایط آبهوایی گرم و سرد به طور یکسان تحت تاثیر قرار میدهد و به طور متوسط افراد تا سنین میانی به سرماخوردگیهای فراوانی دچار میشوند. علائم عبارتند از آبریزش بینی، گلودرد، سرفه و عطسه، آبریزش از چشمها، سردرد، و دردهای بدن. برای سرماخوردگی هیچ درمان خاصی به جز استراحت و نوشیدن مقدار زیادی مایعات، وجود ندارد، اما این بیماری باید ظرف ۷ تا۱۰ روز برطرف شود. به طور معمول نیازی به ویزیت توسط پزشک نیست، اما افراد دارای ضعف سیستم ایمنی، به میزان بیشتری مستعد ابتلا به پنومونی (بیماری سینه پهلو) به عنوان یک عارضه جدی میتوانند باشند.
برای جلوگیری از ابتلا به سرماخوردگی و یا گسترش آن، مردم باید دستها را به طور منظم شستشو دهند و هنگام عطسه، از یک دستمال استفاده نمایند و یا به داخل آرنج خود عطسه کنند. این مورد، نکته بسیار با اهمیت بهداشتی است زیرا باعث توقف رشد و تکثیر میکروبها میشود که نمیتوانند در لباس و یا سطوح اشیاء همانند سطح پوست زندگی کنند.
آنفولانزا چیست؟
سه نوع از ویروس آنفلوانزا، آنفولانزای A، آنفولانزا B و آنفلوآنزا C وجود دارد. انواع A و B آنهایی هستند که باعث اپیدمی و همهگیری فصلی میشوند. یکی از علائم کلیدی آنفلوآنزا، احساس تب است. با این حال، هر کس که مبتلا به آنفولانزا باشد، لزوماً تب نخواهد داشت.
سایر علائم عبارتند از:
- سردرد و یا بدن درد
- استفراغ، تهوع و احتمالا اسهال، به ویژه در کودکان
- گلو درد و سرفه
- خستگی
- لرز بدن
- آبریزش بینی به همراه چرک و آلودگی
اما بطور کلی یک سرماخوردگی، کمتر باعث ایجاد تب بالا میشود و علائمی مانند آبریزش یا گلودرد به طور معمول در عرض چند روز بهبود مییابد.
چگونگی درمان آنفلوانزا:
طبق نظر CDC، باید توجه کرد که اکثر افراد مبتلا به آنفلوآنزا به مراقبت های پزشکی نیاز ندارند. بیشتر افراد میتوانند در خانه بمانند و از تماس با دیگران اجتناب کنند تا از گسترش بیماری جلوگیری شود. با این حال، درمان های زیر هم در دسترس هستند:
- داروهای بدون نسخه ـ مانند تب بُرها که می توانند تب را کاهش دهند.
- داروهای آنفلوآنزای تجویزی ـ این داروها توسط یک پزشک تجویز میشوند. این داروها برای افرادی هستند که در معرض خطر عوارض جدی هستند و معمولا برای درمان موثر لازم نیستند. این داروها فقط در زمان مشخصی از شروع علائم آنفلوانزا داده شوند.
- درمان های خانگی ـ برای کاهش علائم، داروهای خانگی مانند استنشاق بُخور، غذاهایی مانند سوپ مرغ، گرم کردن و سایر اقدامات برای راحتی بیمار میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
- یک پزشک میتواند تصمیم بگیرد که آیا داروی ضد ویروس مورد نیاز است یا نه. افرادی که در معرض خطر بیشتری قرار دارند گروه نوزادان زیر ۲ سال، افراد ۶۵ سال و بالاتر و زنان باردار میباشند.
درمانهای خانگی:
برخی از راه حلها میتوانند به بیماران کمک کنند تا علایم بیماری کاهش یابند. قطره بینی سالین (آب نمک طبی) میتواند به از بین بردن مسدود شدگی بینی کمک کند. پاک کردن و بخور دادن میتواند تنفس را آسانتر کند. حمام بخار با اکالیپتوس میتواند تراکم و گرفتگی بینی را کاهش دهد. گلودرد با غرغره آب نمک یا قرصهای مکیدنی مخصوص کاهش مییابد. استفاده از اسانس برخی از گیاهان ممکن است به کاهش علائم کمک کنند. نمونه هایی از آنها عبارتند از اکالیپتوس برای بهبود تنفس و شیرین بیان برای گلودرد.
البته همه روشهای پیشنهاد شده توسط تحقیقات پشتیبانی نمیشود و لذا باید با دقت مورد استفاده قرار گیرند. به عنوان مثال، روغن اکالیپتوس، اگر به دهان وارد شود، سمی است و شیرین بیان برای زنان باردار یا شیرده توصیه نمیشود. مهم است که قبل از استفاده از هر نوع دارو در خانه، با پزشک متخصص مشورت شود.
اوکالیپتوس
اکالیپتوس یک گیاه همیشه سبز در استرالیا است که امروزه در بسیاری از مناطق جهان و ایران کشت میشود. ترکیبات موثره آن در بسیاری از محصولات دارویی برای کاهش علائم سرفه، سرماخوردگی و احتقان استفاده میشود. همچنین تاثیر مواد شیمیایی آن در ترکیبات کِرِمها و پمادها با هدف کاهش درد عضلات و مفاصل مشخص شده است.
روغن اکالیپتوس به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده، عطر، به عنوان یک ترکیب در لوازم آرایشی، به عنوان طعم دهنده، در اقدامات دندانپزشکی و سلامت دهان و دندانها و در حلالهای صنعتی استفاده میشود. طبیبان سنتی چین، هند و یونان و سایر سبکهای پزشکی اروپایی، از این گیاه در شرایط مختلفی برای درمان استفاده میکردهاند.
بیش از ۴۰۰ گونه مختلف اکالیپتوس در جهان وجود دارد. اکالیپتوس گلوبولوس، که به عنوان Blue gum نیز شناخته میشود، منبع اصلی روغن اوکالیپتوس است که در جهان مورد استفاده قرار میگیرد. روغن برگها از طریق تقطیر به روش بخاراستخراج میشود که یک مایع بدون رنگ با رایحه قوی، شیرین و طعم چوب است. این روغن حاوی ماده موثره ۱و۸- cineole است که با نام eucalyptol نیز نامیده میشود. برگ اکالیپتوس حاوی فلاونوئیدها و تاننها است. فلاونوئیدها آنتی اکسیدان های گیاهی هستند و تاننها میتوانند به کاهش التهاب کمک کنند.
اعتقاد بر این است که اکالیپتوس دارای خواص دارویی زیادی است، اگر چه تمام آنها توسط تحقیقات تأیید نشده است. در ادامه برخی از مزایای بالقوه اکالیپتوس برای سلامتی انسان بیان میشود.
خواص ضد میکروبی برگهای اکالیپتوس:
برگهای اکالیپتوس و روغنهای ضروری معمولاً در پزشکی مکمل استفاده میشود. جالب توجه است، در اواخر قرن نوزدهم، روغن اکالیپتوس در اکثر بیمارستانهای انگلیس برای تمیز کردن سوندهای تخلیه ادرار استفاده میشده است. در حال حاضر تحقیقات مدرنی برای بازگشت این روش و کاربردیتر شدن آن انجام میشود. در ماه فوریه سال ۲۰۱۶، محققان صربستان شاهد اثبات خاصیت ضد میکروبی اکالیپتوس بودند. آنها نتیجه گرفتند که تعامل مثبت بین روغن اسانس یک گونه از اکالیپتوس بنام E. camaldulensis و آنتی بیوتیکهای موجود میتواند منجر به ایجاد استراتژی های جدید درمانی برای عفونت های خاص شود.
آنها امیدوارند که این ویژگی در نهایت نیاز به آنتی بیوتیک را کاهش دهد. یک مطالعه دیگر منتشر شده در نشریه میکروبیولوژی بالینی و عفونت نشان میدهد که روغن اوکالیپتوس ممکن است اثرات ضد باکتری بر روی باکتریهای بیماریزا در دستگاه تنفسی فوقانی از جمله Haemophilus influenzae، که یک باکتری مسئول طیف وسیعی از عفونت ها و برخی از گونه های استرپتوکوک است، داشته باشد.
سرماخوردگی و مشکلات تنفسی:
اسانس اکالیپتوس در طیف وسیعی از داروها یا مکملها مانند قرصهای ضد سرفه و یا بخورها برای از بین بردن علائم سرماخوردگی، استفاده میشود. براساس طب گیاهی استفاده از غرغره برگهای تازه برای از بین بردن گلودرد، سینوزیت و برونشیت توصیه شده است.
همچنین بخار روغن اوکالیپتوس در هنگام استنشاق به عنوان یک عامل ضد گرفتگی بینی یا احتقان عمل میکند. این روش یک روش درمانی محبوب برای سرماخوردگی و برونشیت است که به عنوان یک خلط آور برای کاهش تراکم و گرفتگی بینی و راحتی تنفس عمل میکند. داروهایی مانند ویکس از روغن اوکالیپتوس ساخته میشوند.
بخور اوکالیپتوس شرکت داروسازی باریج
روش مصرف:
روزی چند مرتبه، هر بار ۴ قطره از افشرده بخور اوکالیپتوس باریج را در ۱۰۰ سی سی آب جوش یا در محل مخصوص دستگاه بُخور ریخته و بخور دهید.
اجزاء فرآورده:
اسانس اکالیپتوس (Eucalyptus globulus)
اسانس آویشن شیرازی (Zataria multiflora)
اسانس مورد (Myrtus communis)
شکل دارویی:
قطره ۱۸ میلی لیتری دارای قطره چکان در جعبه مقوایی با بروشور
استاندارد شده:
بر اساس وجود حداقل ۲۸ میلیگرم ۱و ۸ سینئول، ۳ میلی گرم تیمول و۱۰ میلی گرم منتول در هر میلیلیتر فرآورده.
نکات مهم:
موارد منع مصرف:
حساسیت شناخته شده به اوژنول
عوارض جانبی:
ندرتاً قرمزی پوست، کهیر، خارش و ایجاد بثورات جلدی مشاهده است. با رعایت دستور مصرف، بروز عارضه جانبی مورد انتظار نیست.
نکات قابل توصیه:
۱ـ این فرآورده خوراکی نیست.
۲ـ از به کار بردن این فرآورده روی صورت یا نزدیک بینی شیرخواران و بچههای کمسن اجتناب نمائید.
۳ـ همانند تمام داروها، بخور اکالیپتوس را از دسترس کودکان دورنگهدارید.
۴ـ بلافاصله پس از استفاده، درب فراورده را محکم ببندید و دور از نور، دردمای۳۰-۱۵ درجه سانتیگراد نگهداری نمایید.
آویشن:
آویشن با نام علمی Thymus vulgaris گیاهی چندساله از تیره نعنائیان است و در مناطق مختلف کشور بنامهای آویشن، جعتری، آنخ، اَزوِه یا هه زوه، کهلیک اوتی، آزربه، اوشوم و پونه کوهی گفته میشود. در زبان مردم رودبار استان گیلان به آن، پلنگ مشک میگویند و طعم دهنده اصلی غذایی به نام شامی رودباری است. درسبزی فروشیها به آن سیسنبر یا سوسنبر میگویند. قسمتهای دارویی آن، سرشاخهها و برگهای خشک شده آن است.
در تحقیقی که درباره اثرات اسانس گیاهان درمنه، اسطوخودوس و آویشن شیرازی بر روی باکتریهای Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa و Klebsiella pneumonia در سال ۲۰۱۴ انجام شده است، مشاهده گردیده که هر ۳ اسانس دارای اثر مهارکننده بر روی باکتریهای بیماریزا هستند، اما اسانس گیاه آویشن شیرازی دارای اثر بهتری در مهار باکتریها نسبت به اسانس گیاهان دیگر است. خواص دارویی آویشن بسیار زیاد است که برخی از خواص آن در رابطه با سرماخوردگی و آنفلوانزا عبارتند از:
ـ آویشن به عنوان گیاهی ضدعفونی کننده شناخته شده است. محلول شستشوی دهان که حاوی آویشن باشد در درمان عفونت لثه موثر است و به همین دلیل برای تهیه برخی از دهانشویهها و خمیر دندانها نیز به کار میرود.
ـ آویشن در درمان بیماری مجاری تنفس فوقانی از قبیل برونشیت و آسم تاثیرات مفیدی دارد و برای معالجه سرفه و گلودرد استفاده میشود.
ـ آویشن دارای اثرات ضدقارچی و ضدباکتریایی قوی است و این خاصیت به دلیل وجود تیمول و کارواکرول در اسانس این گیاه است و این اسانس دارای اثرات ضداسپاسم، ضد سرفه و خلطآور است.
گیاه مُورد:
در کشور آلمان، پزشکان یک فرآورده دارویی حاوی اسانس گیاه مُورد (Gelomyrtol) را بعنوان یک خلطآور و رقیق کننده خلط (mucolytic) برای بیماران مبتلا به برونشیت حاد و مزمن و سینوزیت تجویز میکنند. ویژگی خلطآور اسانس مُورد در بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسداد راههای هوائی به اثبات رسیده است. اسانس مُورد دارای لیمونن، سینئول و آلفا پینن است. مونوترپنها وسسکوئیترپنهای موجود در اسانس مُورد اثر ضد باکتری، ضد قارچ و ضد عفونی کنندگی دارند.