سیاه دانه ، گوهر سیاه رنگ شفابخش
سیاه دانه یکی از گیاهان بومی مشهور آسیای جنوب غربی است که در برخی از کشورها به نام «زیره سیاه» ( black cumin) هم مشهور است، گیاهی یک ساله است. در ایران، سیاه دانه بیشتر در اراک و اصفهان کشت میشود. در طب سنتی ایران، روغن سیاه دانه به عنوان دارویی گیاهی و شفابخش شناخته میشود و در درمان چندین بیماری مختلف تجویز میشود. تیموکینون (thymoquinone) یکی از اجزاء مهم موجود در روغن سیاهدانه است که فوقالعاده آنتیاکسیدان است.
در این مقاله میخوانید
موارد مصرف روغن سیاهدانه
روغن سیاه دانه در طب سنتی ایرانی و همچنین طب کشوهای غرب آسیا همیشه به عنوان داروی گیاهی در درمان آلرژی، آسم، سردرد، فشار خون بالا، مشکلاتِ هضمِ غذا و آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) تجویز میشود.
سیاه دانه هرچند کمی مزهای تلخ دارد ولی در آشپزی هندی و برخی از کشورهای خاورمیانه به خیلی استفاده میشود.
خواص سیاهدانه
هرچند در پزشکی سنتی ایرانی به بسیاری از خواص این گیاه شفابخش اشاره شده، ولی در پزشکی مدرن هنوز تمامی خواص آن به خوبی کشف نشده است. امروزه، پژوهشهای زیادی دانشگاهها و مراکز مدرن به مطالعه روی سیاه دانه و روغن سیاه دانه میپردازند. در ادامه به برخی از خواص سیاه میپردازیم.
آرتریت روماتوئید
براساس نتایج پژوهشی که در مجله «ایمونولوژیک اینوستیگیت» در سال ۲۰۱۶ منتشر شده، اثرات شفابخش روغن سیاه دانه در درمان بیماری آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) به اثبات رسیده است.
در این پژوهش به تعدادی خانم مبتلا به آرتریت روماتوئید خفیف و متوسط هر روز یک عدد کپسول روغن سیاه دانه داده شد تا اثرات آن بررسی شود.
نتیجه این پژوهش نشان میداد که مصرف این کپسول منجر به کاهش علایم بیماری شده و نشانگران التهابی خون شده است.
التهاب مخاط بینی آلرژیک
خاصیت روغن سیاه دانه برای درمان انواع آلژیها به اثبات رسیده است. به عنوان مثال، در یکی از پژوهشی که نتایجش در سال ۲۰۱۱ در مجله پزشکی گوش و حلق و بینی آمریکا یعنی « امریکن جورنال آو اتولارینگولوژی» (American Journal of Otolaryngology) به چاپ رسیده، نشان میدهد که روغن سیاه دانه در کاهش عفونت، التهاب و خارش مجاری بینی، آب ریزش بینی و عطسههای مزمن تأثیر چشمگیری دارد.
دیابت
براساس مقالهای که در مجلهی درمانهای تکمیلی در پزشکی (Complementary Therapies in Medicine) در سال ۲۰۱۵ به چاپ رسیده، این گیاه شفابخش در بیماری دیابت هم اثر بخش است. البته پیش از این مقاله، پژوهشگران در مقالهای دیگر بر اثربخشی مصرفِ روغن سیاهدانه در کاهش سطح قند و چربی خون تاکید شده است. البته برای اثبات قطعی اثر درمانی روغن سیاهدانه بر بیماری دیابت هنوز پژوهشهای در حال انجام شدن است.
آسم
پژوهشهای ابتدایی زیادی در خصوصِ خاصیت درمانگری روغن سیاهدانه بر بیماری آسم انجام شده است. به عنوان مثال، در پژوهشی که در سال ۲۰۱۷ بر روی گروهی از بیماران مبتلا به بیماری آسم انجام شده نشان میدهد که مصرف کپسول روغن سیاهدانه نسبت به مصرف دارونماها تأثیر چشمگیری در کنترل آسم داشته است.
دارونماها (یا به انگلیسی placebo) قرصها و کپسولهایاند که فاقد هیچگونه اثر درمانیاند. معمولا دارونماها در پژوهشهای علمی به گروههای کنترل داده میشود تا تأثیرات روانی یک دارو نسبت به تأثیرات واقعی در نظر گرفته شود.
چاقی
پژوهشی دیگری که روی خاصیت روغن سیاهدانه روی درمان چاقی و اضافه وزن انجام شده، نشان میدهد که خانمهای که روغن سیاهدانه مصرف میکردند، نسبت به خانمهای که دارونما استفاده میکردند، تمایل بیشتری به پیروی از رژیمهای پرکالری دارند. در نتیجه، پس از ۸ هفته این خانمها چند کیلو وزن کم کردهاند.