ممکن است این جمله را شنیده باشید که هیچ سلامتی بدون بهداشت دهان و دندان وجود ندارد. اما سلامت دهان و دندان دقیقا به چه معناست؟ سلامت دهان یا سلامت دندان، مهم‌تر از آن چیزی است که بسیاری از ما تصور می کنیم. سلامت دهان و دندان یکی از شاخص های کلیدی سلامت است که برای رفاه و کیفیت زندگی ما ضروری است.
بر اساس وب سایت hsph.harvard پوسیدگی دندان درمان نشده، اگرچه تا حد زیادی قابل پیشگیری است اما شایع ترین معضل سلامتی موجود در سراسر جهان است. بیش از ۴۰ درصد از بزرگسالان گزارش داده اند که در سال گذشته در دهان خود احساس درد کرده اند و بیش از ۸۰ درصد از افراد تا سن ۳۴ سالگی حداقل یک پوسیدگی در دندان های خود داشته اند.
هنگامی که به عواقب بالقوه بیماری های دهان و دندان درمان نشده از جمله درد، کاهش کیفیت زندگی، خانوادگی و کاهش بهره وری کاری فکر می کنیم، اطمینان از سلامت دهان و دندان ما بسیار حائز اهمیت می شود.
در این مقاله می‌خوانید
تعریف پزشکان از دهان سالم چیست؟
حفره دهان از لب ها شروع شده و به گلو ختم می شود. دهان سالم و دندان هایی که به خوبی کار می کنند در تمام مراحل زندگی مهم هستند زیرا از عملکردهای انسان مانند تنفس، صحبت کردن و غذا خوردن پشتیبانی می کنند. در یک دهان سالم، بافت ها مرطوب، بدون بو و بدون درد هستند.
وقتی در مورد دهان سالم صحبت می کنیم، فقط در مورد دندان ها صحبت نمی کنیم، بلکه بافت لثه و استخوان پشتیبان که با هم به عنوان پریودنتیوم شناخته می شوند نیز صحبت می کنیم. لثه سالم سفت است، قرمز یا متورم نیست و هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن خون ریزی نمی کند. یک دهان سالم هیچ پوسیدگی دندانی درمان نشده و هیچ نشانه ای از توده، زخم یا رنگ غیرعادی روی یا زیر زبان، گونه ها یا لثه ها ندارد. دندان ها باید محکم به لثه و استخوان بچسبند.
در طول زندگی، دندان ها و بافت های دهان در معرض بسیاری از عوامل محیطی قرار دارند که ممکن است منجر به بیماری و یا از دست دادن دندان شود. شایع ترین بیماری های دهان و دندان پوسیدگی دندان و بیماری پریودنتال است. رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک، همراه با سبک زندگی سالم و پرهیز از خطراتی مانند قند زیاد و سیگار، به جلوگیری از این دو بیماری کمک می کند.
آنچه می خورید و می نوشید روی دندان های شما تأثیر می گذارد
درست مانند بدن سالم، لبخند سالم نیز به تغذیه خوب بستگی دارد. یک رژیم غذایی متعادل با مواد مغذی کافی برای داشتن دهان و دندان هایی سالم ضروری است و به نوبه خود، داشتن یک دهان سالم از سلامت تغذیه حمایت می کند. انتخاب غذا و عادات غذایی در پیشگیری از پوسیدگی دندان و بیماری لثه مهم است.
مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر با محافظت و بازسازی مینای دندان به سلامت دندان کمک می کنند. مینای دندان لایه محافظ بیرونی سخت دندان است. غذاهای سرشار از کلسیم و سایر مواد مغذی مانند پنیر، شیر، ماست ساده، سبزیجات برگ دار و بادام می توانند به سلامت دهان و دندان کمک کنند. هم چنین غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت، مرغ، ماهی، شیر و تخم مرغ نیز منابع عالی فسفر هستند.
وقتی صحبت از سلامت دهان و دندان به میان می‌آید، میوه‌ها و سبزیجات نیز انتخاب‌های خوبی هستند، زیرا سرشار از آب و فیبر هستند و به تمیز کردن دندان‌ها کمک می کنند. بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات همچنین دارای ویتامین‌هایی مانند ویتامین C هستند که برای سلامت لثه و التیام آن مهم است. براساس سایت cdc آب به عنوان بهترین نوشیدنی برای دندان های شما، به ویژه آب فلورایددار، می تواند بسیار مهم و حائز اهمیت باشد.
نوشیدن آب به تمیز نگه داشتن دهان شما کمک می کند و به مبارزه با خشکی دهان کمک می کند. فلوراید به طور منظم در طول زندگی برای محافظت از دندان در برابر پوسیدگی دندان مورد نیاز است. نوشیدن آبی که حاوی مقادیری از فلوراید است یکی از مفید ترین کارهایی است که می توانید برای جلوگیری از پوسیدگی دندان های خود انجام دهید.
بهداشت دهان و دندان و سلامت عمومی
ممکن است به نظر برسد که بیماری های دهان فقط بر روی دهان تأثیر می گذارد، اما باید در نظر داشته باشید که عواقب این بیماری ها می تواند بقیه بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. رابطه ثابت شده ای بین سلامت عمومی فرد با سلامت دهان و دندان وجود دارد. بسیاری از موارد بهداشتی ممکن است خطر ابتلا به بیماری های دهان را افزایش دهند و سلامت ضعیف دهان می تواند بر بسیاری از شرایط عمومی سلامت و مدیریت آن شرایط تأثیر منفی بگذارد.
بیشتر بیماری های دهان و دندان با بیماری های مزمنی مانند بیماری های قلبی عروقی، سرطان ها، دیابت و بیماری های تنفسی عوامل خطر مشترک دارند. این عوامل خطر شامل رژیم های غذایی ناسالم، به ویژه رژیم های حاوی قند افزوده بالا و همچنین مصرف تنباکو و الکل است.
موارد خاصی نیز ممکن است بر سلامت دهان و دندان شما تأثیر بگذارد که در ادامه به دو مورد از آن ها اشاره می کنیم:
اضطراب و استرس
استرس یک واکنش طبیعی است که هر فردی در یک مقطع زمانی آن را تجربه می کند. با این حال، استرسی که کنترل نشده رها می شود می تواند به بسیاری از مشکلات سلامتی از جمله ایجاد مشکلات سلامت دهان و دندان منجر شود. استرس هورمونی به نام کورتیزول در بدن ایجاد می کند. این هورمون می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و استعداد ابتلا به بیماری پریودنتال را افزایش دهد.
شواهد نشان داده است که استرس میزان بزاق را کاهش می دهد که به نوبه خود می تواند به تشکیل پلاک دندانی کمک کند. برخی از داروها مانند داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد اضطراب نیز می توانند باعث خشکی دهان شوند و خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند. علاوه بر این، استرس ممکن است سبب به وجود آمدن دندان قروچه، زخم سرد و آفت نیز شود.
پوکی استخوان
یک بیماری مانند پوکی استخوان مثال مناسبی از این است که چرا باید دندانپزشک خود را از تمام داروهایی که مصرف می کنید مطلع کنید. برخی از داروها مانند عوامل ضد جذب، می توانند بر تصمیمات درمان دندان شما تاثیر بگذارند. دلیل آن این است که این داروها با یک بیماری نادر اما جدی به نام استئونکروز فک (ONJ) همراه بوده اند که می تواند به استخوان فک آسیب برساند.
بیس فسفونات ها (فوساماکس، اکتونل و بونیوا) و دنوزوماب (یا پرولیا) نمونه هایی از عوامل ضد جذب هستند. ONJ معمولاً پس از اعمال جراحی دندانپزشکی مانند کشیدن دندان یا کاشت ایمپلنت رخ می دهد. در صورت مصرف داروهای ضد جذب حتما به دندانپزشک خود اطلاع دهید تا در هنگام تهیه برنامه درمانی شما این موضوع را در نظر بگیرد.
نکات بهداشت سلامت دهان و دندان
طبق تحقیقات صورت گرفته توسط وب سایت mayoclinic اقداماتی وجود دارد که می توانید برای حمایت از سلامت دهان و دندان انجام دهید:
- آب حاوی فلوراید بنوشید و با خمیر دندان فلوراید مسواک بزنید.
- بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت کنید و دندان ها را دو بار در روز به طور کامل مسواک بزنید و روزانه از نخ دندان استفاده کنید تا پلاک های دندانی از بین برود.
- حداقل سالی یک بار به دندانپزشک خود مراجعه کنید حتی اگر دندان طبیعی ندارید یا دندان مصنوعی دارید.
- از هیچ محصول تنباکویی استفاده نکنید. اگر سیگار می کشید، به دنبال منابعی باشید که به شما در ترک سیگار کمک کند.
- نوشیدنی های الکلی را محدود کنید. برخی از نوشیدنی های الکلی می‌توانند بسیار اسیدی باشند و منجر به فرسایش مینای دندان شوند و نوشیدنی های دارای الکل بالا می‌توانند منجر به خشکی دهان شوند. همچنین حواستان به آب میوه های صنعتی باشد که بسیاری از آن ها قند زیادی دارند و می توانند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند.
- اگر دیابت دارید، برای کنترل بیماری خودتان تلاش کنید. کنترل بیماری دیابت خطر سایر عوارض از جمله ابتلا به بیماری لثه را کاهش می دهد. درمان بیماری لثه می تواند به کاهش سطح قند خون شما نیز کمک کند.
- آدامس زایلیتول بدون قند را بین وعده های غذایی و یا زمانی که بعد از غذا نمی توانید مسواک بزنید بجوید.
- از دهانشویه برای حذف ذرات مواد غذایی باقیمانده پس از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن استفاده کنید.
- مسواک خود را هر ۳ تا ۴ ماه یا در صورت ساییدگی مسواک، زودتر تعویض کنید.
در صورت مشاهده تغییرات ناگهانی در دهان، لثه و دندان، به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید.
جمع بندی
از آن جایی که تحقیقات و مطالعات رو به رشد ارتباط بین سلامت دهان و دندان و سلامت کلی را نشان می‌دهد، این امر آشکارتر می‌شود که مراقبت از دندان، فقط برای داشتن لبخندی زیبا و تنفسی دلپذیر نیست.
مطالعات نشان می دهد که سلامت دهان و دندان ضعیف با بیماری قلبی، دیابت، عوارض بارداری و موارد دیگر مرتبط است، در حالی که سلامت دهان و دندان مثبت می تواند سلامت روانی و جسمی شما را بهبود ببخشد. بهداشت دهان و دندان خوب و مراجعه منظم به دندانپزشک، همراه با سبک زندگی سالم و اجتناب از خطراتی مانند قند اضافی و سیگار، به حفظ لبخند و سلامت بدن شما کمک می کند.
