رفلاکس اسید معده و راههای رهایی از آن
در این مقاله میخوانید
- بیماری رفلاکس اسید معده چیست؟
- علائم سوزش معده چیست؟
- درمان معمولی رفلاکس معده چیست؟
- ۱ ـ دوری از بعضی غذاها و نوشیدنیها:
- ۲ ـ کاهش حجم غذا
- ۳ ـ کاهش وزن
- ۴ ـ ترک سیگار
- ۵ ـ تغییر وضعیت خوابیدن
- ۶ ـ داروهای ضداسید برای کاهش و درمان اسید معده
- ۷ ـ درمانهای گیاهی برای کاهش و درمان اسید معده
- آلوئهورا به عنوان یک درمان گیاهی تایید شده برای رفلاکس معده:
- چند توصیه در مصرف آلوئهورا:
- شربت گیاهی آنتی رفلاکس باریج
- روش مصرف:
- اجزاء فرآورده:
- شکل دارویی:
- استاندارد شده:
- موارد منع مصرف:
- عوارض جانبی:
- نکات قابل توصیه:
بیماری رفلاکس اسید معده چیست؟
در ورودی معده هر انسانی، یک دریچه عضلهای حلقهای شکل وجود دارد که اسفنکتر تحتانی مری (LES) نامیده میشود. در گوارش طبیعی، عضله تنگکنندهی پایینی مری (LES) باز میشود. این عضله کمک میکند غذا از مری وارد معده شود و سپس این عضله بسته میشود. در این صورت غذا و اسید معده نمیتوانند دوباره به مری بازگردند. اگر این دریچه به طور کامل بسته نشود، اسید تولید شده در معده برای هضم غذا، میتواند به مری نفوذ کند. این اتفاق در اصطلاح عامیانه، سوزش سر دل را ایجاد میکند. اگر علائم رفلاکس اسید معده بیش از دو بار در هفته اتفاق افتد، بیماری رفلاکس اسید بوجود میآید و فرد به عنوان بیمار دارای رفلاکس معده (GERD) شناخته می شود.
رفلاکس به معنی بازگشت بوده و رفلاکس معده یا بازگشت اسید به مری همان رفلاکس گاستروازوفاژیال است، که در میان مردم به نام ترش کردن شناخته میشود، نوعی بیماری شایع که ۳۰ درصد جمعیت جهان و یک پنجم مردم ایران را مبتلا کردهاست. بیماری رفلاکس معده، پدیدهی بازگشت گاه به گاه یا مکرر مایعات معده مانند اسید معده، پپسین، ترشح صفرا و غیره به مری است که علت ایجاد آن سستی و ضعف دریچهای است که بین مری و معده است که باعث تراوش محتویات معده به درون مری میشود و به معنی آسیبهای موکوزی و نشانههای مزمن در اثر بازگشت غیرعادی محتویات و اسید معده به مری است. این مایعات باعث تحریک مری شده و به این ترتیب علائم و عوارض این بیماری را به وجود میآورند.
عارضه ترش کردن یا سوء هاضمه در ایران بسیار شایع است. بروز این مشکل علاوه بر آزار بیماران، موجب صرف هزینه هایی برای سیستم درمان کشورمیشود. در حال حاضر پرمصرف ترین داروهای گوارش در ایران ˈامپرازولˈ و خانواده آن است که برای درمان ترش کردن استفاده میشود. اگرچه این بیماری شایع است اما خطرناک نیست و در اوایل موجب بروز سرطان نمیشود. در حال حاضر این بیماری درسطح جهان اپیدمی شده و متاسفانه رو به افزایش است. تغییر نوع و عادات غذایی و همچنین زندگی مدرن و صنعتی از جمله دلایلی است که موجب بروز رفلاکس (بازگشت اسید معده به مری، ترش کردن و سوء هاضمه) در افراد میشود.
اغلب افرادی که دچار رفلاکس هستند ˈزخم معدهˈ و یا ˈزخم اثنی عشر ˈ دارند. از سوی دیگر، مری یک سوم افراد مبتلا به رفلاکس نیز دچار آسیب دیدگی است. برگشت غذا و گیر کردن غذا در حین تناول، شایعترین نشانه های بروز رفلاکس معده است، البته برخی همیشه حس میکنند که چیزی در گلویشان گیر کرده است و برخی دیگر نیز مدام حس میکنند، آب دهانشان شور و تلخ است. رفلاکس میتواند با علائمی نامربوط به گوارش بروز پیدا کند. این علائم به ویژه در سنین پایین بروز میکنند مثل آسم، ورم معده و سینوزیت که علائمی کاملاً نامربوط به گوارش میباشند. رژیمهای غذایی مثل مصرف چای بیش از حد، نسکافه، قهوه، آب میوههای ترشی که سیترات دارند، به تشدید رفلاکس معده میانجامند. البته مصرف دخانیات مثل سیگار و الکل نیز عواملی هستند که در تشدید رفلاکس معده بسیار موثر هستند.
گوجهفرنگی، غذاهای تند و تیز، نوشابههای گازدار و نوشیدنیهایی مثل آب پرتقال از جمله عوامل تشدیدکننده رفلاکس معده هستند. همچنین هر عاملی که به ناحیه شکم فشار بیاورد باعث تشدید رفلاکس معده و به ترشیدگی معده منجر میشود که این حالت در زنان حامله و وزنهبرداران بیشتر دیده میشود .چاقی و پوشیدن لباسهای تنگ، یکی دیگر از عواملی است که به نظر ساده میآیند ولی نقش بسیاری در تشدید رفلاکس معده دارند.
علائم سوزش معده چیست؟
سوزش معده یا سوءهاضمه از علائم معمول رفلاکس معده هستند. این علائم معمولا حس دردی سوزنده در سینه دارند. این درد معمولا پشت قفسه سینه شروع میشود و به گردن و گلو میرسد. خیلی از افراد میگویند حس میکنند غذا به دهانشان باز میگردد و دهانشان مزهی ترشی دارد یا دچار تلخی دهان میشوند. سوزش، فشار سوزش یا درد معده میتواند تا ۲ ساعت طول بکشد. این درد معمولا بعد از غذا بدتر میشود. دراز کشیدن یا خم شدن هم میتواند باعث سوزش معده شود. برخی از این افراد وقتی راست میایستند یا قرص معده میخورند بهتر میشوند. قرص معده، اسید را از مری پاک میکند.
گاهی اوقات درد سوزش معده با دردهای بیماریهای قلبی یا حمله قلبی اشتباه گرفته میشود، ولی تفاوتهایی بین این دو وجود دارد. درد ناشی از بیماری قلبی در اثر ورزش بدتر میشود و با استراحت کردن بهتر میشود.
درمان معمولی رفلاکس معده چیست؟
با توجه به اینکه خیلی از افراد به دنبال درمان قطعی رفلاکس معده هستند، برای درمان رفلاکس معده پزشکان تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی را توصیه میکنند. این تغییرات برای بیشتر افراد مبتلا به رفلاکس معده کارساز است. درمان در واقع میزان رفلاکس را کاهش میدهد یا آسیب واردشده به لبهی مری بهخاطر محتویات بالاآمدهی معده را بهبود میبخشد. برخی از راهکارها عبارتند از:
۱ ـ دوری از بعضی غذاها و نوشیدنیها:
پزشکان توصیه میکنند از غذاها و نوشیدنیهایی که دریچه مری را ضعیف میکنند دوری کنید. این غذاها شامل شکلات، نعنا، غذاهای چرب، قهوه و نوشیدنیهای الکلی میشوند. غذاها و نوشیدنیهایی که میتوانند به دهانه مری آسیب وارد کنند مصرف نکنید. این غذاها شامل مرکبات، آب مرکبات، گوجهفرنگی و فلفل میشوند.
۲ ـ کاهش حجم غذا
با کاهش حجم غذای مصرفیتان میتوانید علائم بیماری را کاهش دهید. غذاخوردن ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب هم میتواند رفلاکس را کمتر کند. وقتی ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب غذا میخورید، اسید معدهی شما کاهش مییابد و معده تا حدی خالی میشود.
۳ ـ کاهش وزن
کاهش وزن معمولا علائم این بیماری را کمتر میکند. خیلی از افرادی که اضافه وزن دارند، وقتی لاغرتر میشوند کمتر دچار رفلاکس معده میشوند.
۴ ـ ترک سیگار
سیگار کشیدن دریچه مری را ضعیف میکند. ترک کردن سیگار یکی از بهترین روشهای بهبود علائم رفلاکس معده است.
۵ ـ تغییر وضعیت خوابیدن
میتوانید بالای تخت را ۱۵ سانت بالا بیاورید. یا روی تختهای مخصوص بخوابید. در این حالت جاذبهی زمین کمک میکند تا مقدار کمتری از محتویات معده وارد مری شوند. از بالش برای بلند کردن سر و بدن خود استفاده نکنید. این کار فقط باعث میشود تا فشار بیشتری به معده وارد شود.
۶ ـ داروهای ضداسید برای کاهش و درمان اسید معده
بههمراه تغییراتی در رژیم و سبک زندگی، پزشک ممکن است داروهایی را هم تجویز کند. ضداسید میتواند اسید معده و مری را خنثی و سوزش معده را متوقف کند. ضداسیدهای معمولی میتوانند برای خیلی از افراد علائم بیماری را بهبود ببخشند. ضداسیدهایی که با عامل کفزا ترکیب شدهاند هم برای برخی افراد مفید هستند. این مواد مانعی از جنس کف ایجاد میکنند. این کف اجازه نمیدهد رفلاکس معده اتفاق بیفتد. اما استفادهی بلندمدت از ضداسیدها هم عوارض جانبی دارد. این عوارض شامل اسهال، متابولیسم متفاوت کلسیم (تغییراتی در هضم و استفاده از کلسیم در بدن) و جمعشدن منیزیم در بدن میشوند. منیزیم اضافی در بدن میتواند برای بیماران کلیوی خطرناک باشد. اگر برای بیش از دو هفته از ضداسید استفاده کردید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
اگر به رفلاکس و سوزش معده مزمن دچار هستید، پزشک ممکن است داروهای دیگری تجویز کند. این داروها موجب کاهش اسید معده میشوند و شامل بلاکرهای H2 هستند.
این بلاکرها از ترشح اسید در معده جلوگیری میکنند. بلاکرهای H2 شامل این موارد میشوند: سیمتیدین، فاموتیدین، نیزاتیدین و رانیتیدین. نوع دیگری از دارو، مهارکنندههای پروتون پمپ (یا پمپ اسید) است. مهارکننده نوعی آنزیم است (پروتئینی که در سلولهای تولیدکنندهی اسید در معده وجود دارد). این آنزیم برای ترشح اسید لازم است. داروهای مهارکنندهی پروتون پمپ ازومپرازول، لانزوپرازول، اومپرازول، پنتوپرازول، رابپرازول، دگزلانپرازول و اومپرازول/ بیکربنات سدیم را شامل میشوند.
اگر رفلاکس معده شدید و مزمن با راهحلهایی که به تغییر سبک زندگی مربوط هستند، بهتر نشد، باید ارزیابی تشخیصی کاملتری انجام شود. پزشک از آزمایشات و فرایندهای تشخیصی مختلفی استفاده میکند و بیمار مبتلا به سوزش معده مزمن را معاینه کرده و راهکارهای درمانی منحصر به فرد بیمار را ارایه مینماید.
۷ ـ درمانهای گیاهی برای کاهش و درمان اسید معده
عرق نعناع به عنوان یک مسکن عام در بین مردم:
متاسفانه اکثر مردم برای هر دلدردی به عرق نعناع متوسل میشوند اما باید بدانیم عرق نعناع به شل شدن دریچه معده و تشدید رفلاکس معده میانجامد .
آلوئهورا به عنوان یک درمان گیاهی تایید شده برای رفلاکس معده:
آلوئه ورا یا صبرزرد گیاهی از خانواده کاکتوسهاست که اغلب در آبهوای گرمسیری آفریقا یافت میشود و امروزه به صورت گلخانهای نیز در سطح وسیعی پرورش مییابد. استفاده از آلوئه ورا به صورت موضعی و خوراکی توسط مصریان در دوران باستان تایید شده است. ژل و آب آلوئه ورا در برگ آن قرار دارد.
از عصارههای این گیاه در لوازم آرایشی و خوشبو کنندهها و برخی از داروها استفاده می شود. ژل آلوئهورا دارای ترکیبات مختلف برای ترمیم زخم، ترمیم آسیبهای حرارتی و سوختگیها و برطرف نمودن التهاب است. از جمله کاربردهای درمانی ژل آلوئهورا، استفاده از آن در بیماری برگشت محتویات اسیدی معده به مری است. مکانیسمهای فیزیولوژیک و مولکولی تأثیر ژل آلوئهورا کاملاً مشخص نیست. با این حال درشرایط آزمایشگاهی، ژل آلوئهورا و ترکیبات آن مهار ایمنی ناشی از اشعه ماوراء بنفش را اصلاح میکنند و ژل آن دارای اثرات آنتی اکسیدانی بوده و دارای اثرات محرک ایمنی است.
آلوئه ورا یک داروی محبوب برای درمان طیف وسیعی از اختلالات دستگاه گوارش است. نشان داده شده که آلوئهورا در افراد سالم پارامترهای مختلف عملکرد دستگاه گوارش از جمله pH دستگاه گوارش را بهبود میبخشد. مواد تشکیل دهنده آلوئه بر روی دریچه پایینی مری عمل کرده و آن را تقویت میکنند تا به درستی عمل کند. آنزیم ها، ویتامین ها و قندهای موجود در این گیاه در ایجاد تعادل مناسب سیستم گوارش کمک می کنند. اگر رفلاکس اسید به علت میکروبی ایجاد شود، آلوئه ورا در کشتن میکروب نیز مفید است. عصاره این گیاه خواص ضد التهابی نیز دارد و در درمان اسیدیته و انسداد ناشی از رفلاکس اسید بسیار موثر است. از سوی دیگر، با ایجاد پوشش محافظ در دیواره مری برای غلبه بر بیماری مفید است.
چند توصیه در مصرف آلوئهورا:
۱ ـ باید در نظر داشت که آلوئه ورایی که برای مصارف دارویی استفاده میشود الزاماً باید ارگانیک بوده و فاقد هرگونه سموم علف کش و آفت کش باشد.
۲ ـ همیشه از دوز مشخص شده توسط تولید کننده بر روی برچسب دارو استفاده کنید، زیرا دوز میتواند از محصولی به محصول دیگر متفاوت باشد. بیش از دوز توصیه شده را مصرف نکنید زیرا آلوئه ورا میتواند در دوزهای بالا سمی باشد.
۳ ـ اگر از خود گیاه استفاده میکنید، از عوارض جانبی آلوئه ورا آگاه باشید. آلوئه ورا به شکل ژل یا آب مصرف میشود، اما عوارض جانبی منفی در ارتباط با این گیاه وجود دارد. قبل از مصرف آلوئه ورا برای رفلاکس اسید معده، باید از عوارض جانبی آگاه باشید که این موارد در برچسب دارو درج شده است.
۴ ـ ممکن است در اثر بیماری و مصرف دارو، دفع مدفوع و اسهال داشته باشید، زیرا آلوئه ورا اثر ملین دارد. آب آلوئه ورا حاصل از برگ، میتواند باعث کاهش سطح قند خون و همچنین درد معده شود.
۵ ـ آلوئهورا بعضی اوقات میتواند باعث بروز خارش و سوزش شود.
۶ ـ زنان باردار و یا شیرده، قبل از مصرف آلوئهورا باید با پزشک خود مشورت کنند.
شربت گیاهی آنتی رفلاکس باریج
روش مصرف:
روزی ۲-۱ قاشق مرباخوری (۱۰-۵ میلیلیتر) قبل از صبحانه و قبل از خواب
اجزاء فرآورده:
ژل برگ آلوئهورا (Aloe Vera) که مواد آنتراکینونی آن به مقدار مناسب تنظیم شده است.
شکل دارویی:
شربت ۱۲۰ میلیلیتر همراه با قاشق و بروشور در جعبه مقوایی
استاندارد شده:
بر اساس وجود ۵/۲ میلیگرم گلوکومانان در هر ۵ میلیلیتر شربت
موارد منع مصرف:
۱ـ حساسیت شناخته شده نسبت به آلوئهورا
۲ـ حاملگی و افرادی که قصد دارند باردار شوند
۳ـ در مورد مصرف ژل آلوئه در دوران شیردهی اطلاعاتی در دست نیست.
عوارض جانبی:
به طور کلی مصرف خوراکی ژل آلوئهورا به خوبی تحمل میشود. با این حال درماتیت بعد از مصرف خوراکی و موضعی ژل آلوئه گزارش شده است. تغییر رنگ ادرار به زرد قهوهای یا قرمز اهمیت بالینی ندارد و ممکن است به علت وجود متابولیتهای آنتراکینون باشد که به هنگام استخراج ژل وارد آن شدهاند. در یک مطالعه موردی و در شرایط آزمایشگاهی کاهش سطح سرمی هورمونهای تیروئید (T3,T4) توسط آلوئهورا گزارش شده است. براساس مدارک موجود، مورد احتیاطی از نظر تداخلات دارویی وجود ندارد.
نکات قابل توصیه:
۱ـ فرآورده را از دید و دسترس کودکان دور نگهدارید.
۲ـ قبل از مصرف، فرآورده را خوب تکان دهید.
۳ـ فرآورده را در دمای ۳۰-۱۵ درجه سانتیگراد و در ظرف کاملاً سربسته نگهداری نمایید.
بسیار آموزنده بود سپاسگزارم